Khuyến Học của Fukuzawa Yukichi là một tác phẩm kinh điển của Nhật Bản, được coi như kim chỉ nam cho công cuộc khai sáng và canh tân đất nước vào cuối thế kỷ XIX. Ra đời trong bối cảnh Nhật Bản vừa thoát khỏi thời kỳ phong kiến và bước vào thời Minh Trị Duy Tân, cuốn sách không chỉ là lời kêu gọi học tập mà còn là một bản tuyên ngôn mạnh mẽ về tinh thần tự cường và ý thức công dân.
Fukuzawa Yukichi, một trong những nhà tư tưởng tiên phong của Nhật Bản hiện đại, đã viết Khuyến Học với mục đích thức tỉnh đồng bào về tầm quan trọng của tri thức. Theo ông, học không chỉ để biết chữ hay tiếp thu kiến thức hàn lâm, mà là để khai mở trí tuệ, rèn luyện nhân cách, và quan trọng nhất là để con người tự giải phóng mình khỏi sự lệ thuộc vào người khác. Học tập, theo Fukuzawa, chính là con đường đưa một cá nhân – và cả một quốc gia – đi tới độc lập và thịnh vượng.
Nội dung cuốn sách xoay quanh nhiều chủ đề thiết thực: từ việc khuyến khích mọi người, bất kể địa vị hay giới tính, đều có quyền và nghĩa vụ học tập; đến việc phê phán tư tưởng bảo thủ, trọng hình thức, coi thường khoa học thực nghiệm. Ông kêu gọi người dân Nhật Bản học hỏi tri thức phương Tây để bổ sung cho truyền thống, thay vì đóng khung trong khuôn mẫu cũ. Bằng lối diễn đạt rõ ràng, thẳng thắn, ông khơi dậy ý chí tự lập và tinh thần dám thay đổi.
Một điểm đáng chú ý là Khuyến Học không chỉ nói về giáo dục nhà trường, mà còn nhấn mạnh việc học suốt đời. Fukuzawa Yukichi khuyến khích mọi người học từ cuộc sống, từ trải nghiệm, từ sách báo, và từ giao lưu với thế giới. Ông coi việc học là phương tiện để mỗi người tự nâng cao giá trị bản thân, đóng góp cho xã hội, và đồng thời bảo vệ quyền lợi của mình trong một xã hội đang biến đổi.
Bằng những lập luận mạch lạc, nhiều dẫn chứng cụ thể và thái độ quyết liệt, tác giả đã truyền cảm hứng cho hàng triệu người Nhật thời bấy giờ. Khuyến Học không chỉ góp phần tạo nên một thế hệ công dân mới – biết suy nghĩ độc lập, biết tự chịu trách nhiệm – mà còn đặt nền móng cho sự chuyển mình mạnh mẽ của đất nước Nhật Bản, từ một quốc gia phong kiến lạc hậu thành một cường quốc hiện đại.
Ngày nay, dù hơn một thế kỷ đã trôi qua, thông điệp của Khuyến Học vẫn còn nguyên giá trị. Trong một thế giới đầy biến động, việc không ngừng học hỏi để thích nghi và phát triển vẫn là yêu cầu sống còn đối với mỗi cá nhân và quốc gia. Cuốn sách không chỉ dành cho người Nhật, mà cho bất kỳ ai khao khát tiến bộ, mong muốn tìm thấy con đường để tự đứng vững bằng năng lực của chính mình.
Với tầm vóc tư tưởng và sức lan tỏa mạnh mẽ, Khuyến Học xứng đáng là tác phẩm gối đầu giường cho những ai coi tri thức là hành trang, coi học tập là sứ mệnh và coi tự do là đích đến của cuộc đời.
