Sương Khói Quê Nhà là một trong những tác phẩm đặc biệt và đầy hoài niệm của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh, được xem như bản trường ca dịu dàng viết về tuổi thơ, quê hương và những ký ức không thể nào quên. Khác với những truyện dài hư cấu thường thấy, cuốn sách này mang hơi hướng tự truyện – nơi tác giả khắc họa lại những mảnh ký ức sống động, mộc mạc mà chân thật về vùng quê miền Trung, nơi ông đã sinh ra và lớn lên.
Cuốn sách được viết bằng chất liệu ký ức, từ những điều tưởng chừng nhỏ nhặt nhất: một buổi trưa hè nằm nghe tiếng ve, một lần đi bắt dế, một chiều rong chơi ngoài đồng, hay cảm giác ngóng trông mẹ về sau buổi chợ xa. Những câu chuyện được kể lại không theo một tuyến truyện rõ ràng, mà đan xen, ngẫu hứng như những mảnh ghép ký ức – mỗi mảnh đều có vị ngọt, có dư âm buồn và có cả những tiếng cười trẻ thơ trong veo.
Điều làm nên sức hút của Sương Khói Quê Nhà chính là không gian làng quê đậm đà bản sắc Việt Nam, hiện lên vừa gần gũi, vừa thơ mộng qua ngòi bút giàu cảm xúc của Nguyễn Nhật Ánh. Đó là những con đường làng lầy lội sau mưa, những vạt nắng xiên buổi chiều, tiếng gà gáy sáng, mùi rơm rạ mới, tiếng chổi tre quét sân… Tất cả hiện lên như một bức tranh đồng quê sống động, giản dị mà vô cùng thân thương, gợi nhắc người đọc về chính quê hương mình – dù có thể ở một vùng đất hoàn toàn khác.
Trong tác phẩm, người đọc bắt gặp hình ảnh của một Nguyễn Nhật Ánh tuổi thơ: một cậu bé tinh nghịch, hiếu động, nhiều tò mò nhưng cũng rất nhạy cảm và giàu tình cảm. Những trò chơi trẻ con, những lần bị phạt, những lần giận hờn, những mối tình “con nít” chớm nở… được kể lại bằng giọng văn dí dỏm, tự nhiên mà đầy chất thơ. Tác phẩm vì vậy không chỉ là dòng hồi tưởng cá nhân, mà còn là câu chuyện chung của biết bao thế hệ người Việt từng lớn lên ở một làng quê nào đó.
Văn phong của Nguyễn Nhật Ánh trong Sương Khói Quê Nhà nhẹ nhàng, sâu lắng và giàu hình ảnh. Dù không có những tình tiết cao trào hay kịch tính, cuốn sách vẫn giữ chân người đọc bằng chính sự mộc mạc và chân thật. Giữa thời đại đô thị hóa và công nghệ bủa vây, những trang sách như nhắc nhở người đọc quay về với cội nguồn, với những điều bình dị nhưng thiêng liêng – gia đình, làng quê và tuổi thơ.
Sương Khói Quê Nhà không chỉ là một cuốn sách để đọc, mà là để cảm. Cảm cái mùi của đất, nghe cái tiếng của thời gian, và thấy lại chính mình trong những ngày tháng cũ. Với tác phẩm này, Nguyễn Nhật Ánh một lần nữa chứng minh rằng: những điều giản dị nhất, nếu được kể bằng cả trái tim, sẽ chạm tới trái tim của mọi người.
