Gambit Hậu (The Queen’s Gambit) là một tiểu thuyết đặc sắc của nhà văn người Mỹ Walter Tevis, được xuất bản lần đầu vào năm 1983. Mặc dù không quá đình đám vào thời điểm ra mắt, nhưng cuốn sách đã thực sự bùng nổ trở lại vào năm 2020 nhờ loạt phim truyền hình cùng tên trên Netflix, thu hút hàng triệu người hâm mộ trên toàn thế giới. Tuy nhiên, bản thân tác phẩm văn học vẫn giữ được giá trị riêng – một câu chuyện cuốn hút về thiên tài, nỗi cô đơn, nghị lực phi thường và hành trình tìm lại chính mình.
Trung tâm của Gambit Hậu là Beth Harmon – một cô bé mồ côi sống tại trại trẻ, nơi cô tình cờ tiếp xúc với cờ vua qua người quản lý im lặng và có phần cục cằn. Từ những nước đi đầu tiên trong tầng hầm ẩm thấp, tài năng thiên bẩm của Beth dần lộ rõ, dẫn cô vào một thế giới hoàn toàn khác – nơi bàn cờ là chiến trường trí tuệ, và mỗi đối thủ là một chướng ngại vật mà cô cần vượt qua để khẳng định bản thân.
Tuy nhiên, Gambit Hậu không chỉ là câu chuyện về những trận đấu cờ nghẹt thở. Cuốn sách còn là một hành trình nội tâm sâu sắc và nhiều tầng lớp của một cô gái trẻ phải vật lộn với sự mất mát, nghiện ngập và cảm giác lạc lõng trong chính thế giới mình đang chinh phục. Beth không có gia đình, không có sự nâng đỡ, và trong một thế giới mà cờ vua gần như bị thống trị bởi nam giới, cô luôn phải chiến đấu gấp đôi để được công nhận.
Walter Tevis đã xây dựng nhân vật Beth một cách tinh tế, đầy mâu thuẫn và nhân văn. Beth vừa mạnh mẽ, thông minh, quyết đoán, vừa mong manh, dễ tổn thương và luôn khao khát tình yêu cùng sự chấp nhận. Những vấn đề như nghiện rượu, thuốc an thần, chứng trầm cảm hay cảm giác không thuộc về đâu đều được lồng ghép khéo léo, tạo nên chân dung một thiên tài rất con người, không hề xa rời thực tế.
Bên cạnh nhân vật chính ấn tượng, Gambit Hậu cũng ghi điểm nhờ cách tác giả khắc họa thế giới cờ vua một cách sống động và dễ hiểu. Dù người đọc không am hiểu về cờ, vẫn có thể cảm nhận được sự căng thẳng, chiến thuật, và cả vẻ đẹp của trò chơi trí tuệ này. Cờ vua trong truyện không chỉ là một môn thể thao, mà còn là biểu tượng của kiểm soát, lý trí, và nỗ lực thoát khỏi sự hỗn loạn bên trong.
Ngôn ngữ của Walter Tevis mạch lạc, nhẹ nhàng nhưng đầy cảm xúc. Không sa đà vào triết lý nặng nề, ông kể chuyện bằng sự giản dị, sắc sảo và chân thực. Gambit Hậu vừa là tiểu thuyết về thể thao, vừa là tác phẩm tâm lý đầy chiều sâu, mở ra nhiều suy ngẫm về giới tính, tài năng và sự trưởng thành.
Tóm lại, Gambit Hậu là một cuốn sách truyền cảm hứng mạnh mẽ về sự bền bỉ, niềm tin vào bản thân và hành trình phá vỡ giới hạn. Dù bạn là người yêu cờ vua hay không, câu chuyện của Beth Harmon vẫn sẽ khiến bạn xúc động, đồng cảm và không thể rời mắt.
