Nhẫn thạch của Atiq Rahimi là một tác phẩm văn học đậm chất biểu tượng, sâu sắc và đầy chất thơ, được viết trong bối cảnh xã hội Hồi giáo truyền thống, nơi những chuẩn mực văn hóa và định kiến giới vẫn còn nặng nề. Cuốn tiểu thuyết không chỉ là một câu chuyện về một người phụ nữ, mà còn là lời thì thầm mạnh mẽ về tự do, bản sắc, và sự sống còn trong những tình huống tưởng như không còn hy vọng.
Bối cảnh truyện diễn ra tại một vùng đất chiến tranh không tên, có thể là Afghanistan – quê hương của chính tác giả, nơi bom đạn, chết chóc và sự im lặng bao trùm mọi số phận. Nhân vật chính là một người vợ trẻ không tên, sống cùng người chồng bị thương nặng và bất tỉnh trên giường trong một căn phòng kín. Không còn ai bên cạnh, cô phải một mình chăm sóc người chồng trong khi thế giới bên ngoài vẫn đang gào thét trong chiến loạn. Chính trong không gian tù túng, tĩnh lặng và ngột ngạt ấy, câu chuyện bắt đầu mở ra theo một hướng vô cùng đặc biệt.
Atiq Rahimi chọn cách để nhân vật người phụ nữ giãi bày mọi tâm sự trong im lặng – một sự độc thoại nội tâm kéo dài, như một dạng xưng tội, như một tiếng nói lần đầu được cất lên sau nhiều năm bị đàn áp. Cô nói với người chồng bất tỉnh những điều chưa từng dám nói, bộc lộ những tổn thương, khát khao, và cả sự nổi loạn âm ỉ. Cô thú nhận những bí mật về đời sống hôn nhân, về dục vọng bị kìm nén, và cả niềm tin đã rạn vỡ. Ở đây, người đàn ông – biểu tượng cho quyền lực, luật lệ và cấm đoán – không thể đáp trả, không thể áp chế, buộc phải “nghe” trong bất lực. Từ đó, nữ nhân vật chính như được giải thoát, lần đầu tiên sống thật với mình.
Nhẫn thạch là biểu tượng cho sức mạnh nội tại, cho sự lặng thinh chứa đựng áp lực, cũng như cho khả năng chịu đựng phi thường của người phụ nữ. Cuốn sách khai thác sâu sắc sự im lặng – không phải như sự đầu hàng, mà như một hình thức kháng cự thầm lặng và bền bỉ. Trong văn hóa nơi câu chuyện được đặt ra, phụ nữ thường bị buộc phải im lặng, nhưng chính sự im lặng ấy, trong tác phẩm, lại là một tiếng nói mãnh liệt, thấm đẫm nhân tính và khát vọng tự do.
Với lối viết tối giản, ngôn từ tinh tế và giàu tính điện ảnh, Atiq Rahimi đã tạo nên một tác phẩm gây ám ảnh và suy ngẫm sâu sắc. Nhẫn thạch không chỉ là một tiểu thuyết về chiến tranh hay về phụ nữ, mà còn là một thi phẩm về sự chịu đựng, lòng trắc ẩn và hành trình giành lại tiếng nói trong một thế giới vốn luôn ép người ta phải câm lặng.
