Cỏ Cháy Vùng Biên của Nguyễn Tuấn là một cuốn hồi ký chiến tranh đặc biệt, ghi lại những trải nghiệm sống động, bi thương nhưng cũng đầy kiêu hãnh của những năm tháng chiến đấu trên chiến trường Campuchia. Không chỉ dừng lại ở một tác phẩm phản ánh lịch sử, cuốn sách còn là lời chứng chân thực của một người trong cuộc, vừa như trang nhật ký riêng tư, vừa như bản hùng ca tập thể về sự hy sinh của cả một thế hệ.
Nguyễn Tuấn đưa người đọc trở lại thời điểm khốc liệt của cuối thập niên 1970 và 1980, khi quân tình nguyện Việt Nam vượt biên giới để giúp nhân dân Campuchia thoát khỏi nạn diệt chủng tàn bạo của Khmer Đỏ và đồng thời bảo vệ an ninh biên giới Tổ quốc. Những trang viết của ông chứa đầy máu, nước mắt, mồ hôi và cả tình đồng đội, tình quân dân gắn bó keo sơn trong một bối cảnh vừa dữ dội vừa nhân văn.
Tên gọi Mùi Cỏ Cháy Vùng Biên mang tính biểu tượng mạnh mẽ: cỏ vùng biên dễ bén lửa, cháy ngùn ngụt trong gió, nhưng sau đám cháy, sức sống vẫn vươn lên bền bỉ. Đó chính là hình ảnh của những người lính trẻ – vào trận tuyến với trái tim rực lửa, chấp nhận hy sinh, và cũng là hình ảnh của dân tộc Việt Nam luôn đứng dậy sau mất mát, kiên cường trong bất cứ hoàn cảnh nào.
Trong hồi ký, Nguyễn Tuấn không chỉ kể về các trận đánh ác liệt, nơi bom đạn dội xuống rừng núi Campuchia, mà còn tái hiện chân thực đời sống thường ngày của người lính: những đêm hành quân đói lả, những lúc đối mặt với bệnh sốt rét rừng, những giây phút đối diện cái chết trong gang tấc. Ông cũng dành nhiều trang để khắc họa tình đồng chí, đồng đội – tình cảm trong sáng và thiêng liêng, nơi mỗi người lính vừa là chỗ dựa tinh thần vừa là niềm tin để người kia bước tiếp.
Đặc biệt, hồi ký còn hé lộ khía cạnh nhân văn sâu sắc của cuộc chiến. Đằng sau khói lửa, người lính Việt Nam vẫn luôn mang theo tấm lòng nhân ái: giúp đỡ dân làng Campuchia dựng lại nhà cửa, chia sẻ từng hạt gạo, từng viên thuốc, bảo vệ người dân vô tội khỏi sự tàn bạo của chiến tranh. Những chi tiết ấy không chỉ khẳng định bản chất nhân đạo của cuộc chiến, mà còn làm nổi bật phẩm chất cao đẹp của “Bộ đội Cụ Hồ”.
Văn phong của Nguyễn Tuấn giản dị, gần gũi nhưng giàu cảm xúc. Ông không tô vẽ, không né tránh mất mát, thương đau, mà kể lại bằng sự chân thành của một nhân chứng. Chính điều đó khiến Cỏ Cháy Vùng Biên có sức thuyết phục mạnh mẽ, không chỉ như một tài liệu lịch sử, mà còn như một câu chuyện khắc sâu vào trái tim người đọc.
Cuốn hồi ký này không chỉ dành cho những ai từng đi qua chiến tranh, mà còn cho thế hệ trẻ hôm nay – để hiểu rõ rằng hòa bình, độc lập và biên giới bình yên được đánh đổi bằng máu và tuổi xuân của biết bao người. Cỏ Cháy Vùng Biên vì thế vừa là lời tri ân, vừa là lời nhắc nhở về trách nhiệm gìn giữ ký ức, để những trang sử hào hùng ấy không bao giờ bị lãng quên.
