Thách Đố Của Thế Kỷ 21 – Liên Kết Tri Thức của Edgar Morin là một tác phẩm triết học – khoa học mang tính thời sự, đặt ra những câu hỏi lớn về cách con người cần tư duy và tổ chức tri thức trong bối cảnh toàn cầu hóa, khủng hoảng sinh thái, xung đột xã hội và những biến động chưa từng có của thế kỷ XXI. Với tư duy phức hợp vốn là dấu ấn đặc trưng của mình, Edgar Morin mời độc giả suy ngẫm về việc làm thế nào để thoát khỏi lối tư duy phân mảnh, để hướng tới sự liên kết, hội nhập và dung hòa tri thức trong nhiều lĩnh vực khác nhau.
Theo Morin, một trong những sai lầm căn bản của nền giáo dục và khoa học hiện đại là sự chia cắt quá mức các lĩnh vực. Tri thức bị đóng khung trong những chuyên ngành riêng biệt, khiến con người khó có cái nhìn toàn diện về các vấn đề lớn của nhân loại. Thế kỷ XXI với những thách thức toàn cầu như biến đổi khí hậu, dịch bệnh, bất bình đẳng, khủng hoảng giá trị hay sự bùng nổ công nghệ, đòi hỏi chúng ta không thể chỉ dựa vào một ngành khoa học đơn lẻ. Thay vào đó, cần có sự kết nối giữa khoa học tự nhiên, khoa học xã hội, nhân văn, nghệ thuật và cả triết học, để cùng soi sáng và giải quyết vấn đề.
Morin cho rằng tri thức chỉ thực sự có ý nghĩa khi nó được gắn kết và ứng dụng vào việc hiểu con người trong sự toàn diện: vừa là cá nhân, vừa là thành viên của cộng đồng, vừa là một phần của sinh quyển và vũ trụ. Ông đưa ra nhiều luận điểm nhấn mạnh đến sự cần thiết của một nền giáo dục mới – giáo dục về tính phức hợp, dạy con người biết nhận ra mối liên hệ giữa cái bộ phận và cái toàn thể, giữa cái cụ thể và cái phổ quát, giữa cái trước mắt và cái lâu dài.
Điểm độc đáo trong cuốn sách là cách Morin không chỉ dừng lại ở việc phân tích khó khăn, mà còn gợi mở con đường vượt qua. Ông nhấn mạnh đến khái niệm “liên kết tri thức” như một giải pháp trung tâm: thay vì chối bỏ sự chuyên môn hóa, chúng ta cần học cách kết nối chúng trong một hệ thống tư duy linh hoạt, đa chiều. Điều này đồng nghĩa với việc phải thay đổi tận gốc mô hình giáo dục, nghiên cứu khoa học và cả cách xã hội đánh giá tri thức.
Một điểm đáng chú ý nữa là Morin khuyến khích con người quay trở lại với tinh thần nhân văn, đặt các giá trị đạo đức, văn hóa và sự hiểu biết lẫn nhau làm nền tảng. Tri thức, nếu tách rời khỏi nhân tính, có thể trở thành công cụ hủy diệt; nhưng nếu được liên kết trong sự sáng suốt, nó sẽ giúp nhân loại chung sống hòa bình, bền vững và sáng tạo.
Thách Đố Của Thế Kỷ 21 – Liên Kết Tri Thức không phải là một cuốn sách dễ đọc, nhưng nó là tác phẩm cần thiết trong bối cảnh thế giới ngày nay. Với cách viết súc tích nhưng giàu chiều sâu, Edgar Morin buộc người đọc phải suy nghĩ lại về những gì tưởng chừng hiển nhiên: chúng ta học để làm gì, hiểu biết để phục vụ cho điều gì, và làm thế nào để tri thức trở thành cầu nối chứ không phải bức tường ngăn cách. Đây là cuốn sách dành cho những ai quan tâm đến giáo dục, triết học, khoa học và trên hết là vận mệnh chung của nhân loại trong thế kỷ XXI.
