Bóng Ma Nhà Mệ Hoát của Vũ Bằng là một truyện ngắn đặc sắc, thể hiện tài năng kể chuyện linh hoạt, khả năng quan sát tinh tế và bút pháp vừa hiện thực vừa huyền ảo của nhà văn. Dù không phải là tác phẩm nổi tiếng nhất của ông, nhưng Bóng Ma Nhà Mệ Hoát vẫn để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng người đọc nhờ cách Vũ Bằng khai thác tâm lý con người trong không khí huyền bí, pha lẫn ma mị và trữ tình, rất riêng của văn chương ông.
Câu chuyện lấy bối cảnh ở một miền quê Trung Bộ, nơi những căn nhà cổ, những bóng cây âm u và truyền thuyết dân gian hòa quyện tạo nên một bức tranh vừa thực vừa ảo. Ngôi nhà của mệ Hoát – một người đàn bà góa bụa, sống cô độc – được dân làng đồn đại là “có ma”, bởi nhiều người từng nghe thấy tiếng khóc than và ánh đèn lập lòe trong đêm. Chính sự đồn đại ấy khiến ngôi nhà trở thành nỗi sợ hãi và tò mò của cả làng.
Vũ Bằng không kể chuyện ma theo kiểu rùng rợn, mà dùng yếu tố “ma” như một ẩn dụ nghệ thuật để nói về nỗi cô đơn, sự ám ảnh và những bóng tối trong tâm hồn con người. Mệ Hoát, với quá khứ nhiều mất mát, sống trong ngôi nhà cũ như bị mắc kẹt giữa hai thế giới – người sống và người đã khuất. Bóng ma trong truyện, vì thế, không chỉ là hiện tượng siêu nhiên mà còn là biểu tượng của ký ức, của niềm đau chưa nguôi, của những oan khúc chưa được hóa giải.
Giọng kể của Vũ Bằng mang đậm phong vị dân gian – chậm rãi, gợi hình, gợi cảm – khiến người đọc như lạc vào không khí mờ sương của làng quê Việt Nam xưa. Ông sử dụng những chi tiết tinh tế: tiếng gió lùa qua mái tranh, ánh trăng vắt qua ngọn cau, tiếng chó sủa vọng từ xa… để tạo nên cảm giác rờn rợn nhưng quyến rũ. Yếu tố ma quái không nhằm gây sợ hãi, mà để khơi gợi lòng trắc ẩn và suy tư về thân phận con người.
Ẩn sau câu chuyện ma ấy là cái nhìn nhân văn rất đặc trưng của Vũ Bằng. Ông thương cảm cho những con người bị cô lập, bị hiểu lầm, và bị những định kiến của xã hội phủ bóng. Bóng Ma Nhà Mệ Hoát vừa là truyện ma, vừa là truyện người – nơi sự ám ảnh không đến từ thế giới bên kia, mà từ chính nỗi cô đơn, hối tiếc và sợ hãi trong lòng mỗi người.
Với ngòi bút mềm mại, tinh tế và giọng văn thấm đẫm nỗi buồn nhân thế, Vũ Bằng đã biến một câu chuyện tưởng như bình dị thành một bản hòa ca buồn về kiếp người. Bóng Ma Nhà Mệ Hoát không chỉ cho thấy tài năng kể chuyện của ông, mà còn thể hiện rõ triết lý sống thấm đẫm nhân tình: rằng có những “bóng ma” không cần phải trừ khử, mà chỉ cần được thấu hiểu, cảm thông và yêu thương.
Tác phẩm này, vì thế, không chỉ là một câu chuyện ly kỳ, mà là một mảnh tâm hồn của Vũ Bằng – người luôn tìm thấy trong nỗi buồn và cô đơn, một vẻ đẹp rất người, rất Việt Nam.
