Chiến Tranh Bảo Vệ Biên Giới Phía Bắc là cụm từ dùng để chỉ cuộc chiến tranh nổ ra vào tháng 2 năm 1979, khi Trung Quốc huy động lực lượng lớn tiến công vào các tỉnh biên giới phía Bắc của Việt Nam. Đây là một sự kiện lịch sử đặc biệt quan trọng, đánh dấu giai đoạn gay go, căng thẳng trong quan hệ hai nước láng giềng. Cuộc chiến chỉ diễn ra trong thời gian ngắn, nhưng hậu quả để lại thì lâu dài và sâu sắc, cả về kinh tế, xã hội lẫn tâm lý của người dân vùng biên.
Trong cuốn sách và các tài liệu nghiên cứu liên quan đến Chiến Tranh Bảo Vệ Biên Giới Phía Bắc, người đọc có thể tìm thấy cái nhìn toàn diện về nguyên nhân, diễn biến, và ý nghĩa của cuộc chiến. Trung Quốc mở cuộc tiến công với lý do được tuyên truyền là “dạy cho Việt Nam một bài học”, nhưng thực chất gắn liền với nhiều yếu tố chính trị quốc tế phức tạp thời bấy giờ, từ xung đột lợi ích ở Đông Dương, quan hệ căng thẳng Xô – Trung, cho tới vấn đề Campuchia. Việt Nam khi ấy vừa trải qua chiến tranh kéo dài chống Mỹ, nền kinh tế và xã hội chưa kịp hồi phục, nhưng nhân dân vẫn đồng lòng đứng lên bảo vệ biên cương.
Diễn biến của cuộc chiến được tái hiện chi tiết với những trận đánh ác liệt tại Lạng Sơn, Cao Bằng, Hà Giang, Lào Cai và nhiều địa phương khác. Quân và dân Việt Nam đã chiến đấu ngoan cường, vừa bảo vệ lãnh thổ, vừa kiên trì chiến lược phòng thủ, không để kẻ địch đạt được mục tiêu lâu dài. Dù chịu tổn thất nặng nề, nhưng sau một tháng, quân Trung Quốc phải tuyên bố rút quân, để lại những vùng đất hoang tàn, những ngôi làng đổ nát và hàng chục nghìn gia đình mất mát.
Điểm nhấn trong các tư liệu về Chiến Tranh Bảo Vệ Biên Giới Phía Bắc là khía cạnh con người. Người lính biên phòng, dân quân, bộ đội chủ lực, cho đến thường dân đều hiện lên với tinh thần quả cảm, bất khuất. Nhiều câu chuyện cảm động được lưu truyền: những người mẹ tiễn con ra trận nơi địa đầu Tổ quốc, những thanh niên xung phong bám trụ từng tấc đất, những gia đình mất cả cha lẫn con trong cùng một ngày. Họ trở thành biểu tượng cho sức mạnh đoàn kết, ý chí giữ nước muôn đời của dân tộc Việt Nam.
Ngoài ra, tác phẩm và các nghiên cứu cũng không bỏ qua hậu quả nặng nề của cuộc chiến. Hạ tầng vùng biên bị phá hủy nghiêm trọng, nhiều thị xã, bản làng tan hoang, hàng vạn dân phải sơ tán. Vết thương tinh thần kéo dài nhiều thập kỷ, bởi cuộc chiến không chỉ là sự kiện quân sự, mà còn là sự rạn nứt trong tình cảm của hai quốc gia vốn có chung đường biên giới dài hàng nghìn kilômét.
Chiến Tranh Bảo Vệ Biên Giới Phía Bắc không chỉ là một phần lịch sử quân sự, mà còn là ký ức tập thể của nhiều thế hệ người Việt Nam. Việc ghi chép, nghiên cứu và xuất bản sách về cuộc chiến này mang ý nghĩa quan trọng: nhắc nhở về sự hy sinh, cảnh báo về những hiểm họa luôn có thể tái diễn, và giáo dục lòng yêu nước, tinh thần cảnh giác cho thế hệ mai sau. Đây là một chương sử đầy máu lửa nhưng cũng sáng ngời phẩm chất kiên cường, bất khuất của dân tộc Việt Nam trong hành trình bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ.
