Dẫn Luận Về Trí Thông Minh của Ian J. Deary là một khảo cứu ngắn gọn, súc tích nhưng giàu chiều sâu về một trong những khái niệm gây tranh cãi và tò mò nhất trong tâm lý học hiện đại: trí thông minh. Thuộc bộ sách Very Short Introductions danh tiếng của Đại học Oxford, tác phẩm này mở ra cánh cửa để người đọc khám phá những câu hỏi then chốt: trí thông minh là gì? Nó được đo lường ra sao? Có thể cải thiện hay không? Và liệu có nên xem trí thông minh như thước đo tối thượng của giá trị con người?
Ian J. Deary – nhà tâm lý học và thần kinh học nổi tiếng tại Đại học Edinburgh – tiếp cận đề tài với góc nhìn trung lập, dựa trên nghiên cứu khoa học nghiêm túc hơn là các phán đoán cảm tính. Trong sách, ông trình bày các quan điểm cổ điển về trí thông minh, như mô hình IQ của Alfred Binet và Charles Spearman với khái niệm “g” – năng lực trí tuệ chung, đồng thời giới thiệu các lý thuyết hiện đại hơn như trí thông minh đa dạng của Howard Gardner hay trí tuệ cảm xúc của Daniel Goleman.
Một điểm đáng chú ý trong Dẫn Luận Về Trí Thông Minh là cách tác giả không cố áp đặt một định nghĩa duy nhất. Thay vào đó, ông đưa ra nhiều cách hiểu khác nhau, từ trí nhớ, khả năng lý luận, xử lý thông tin, đến sự nhanh nhạy trong thích nghi với môi trường. Cuốn sách cũng khám phá các yếu tố ảnh hưởng đến trí thông minh – từ di truyền, môi trường nuôi dưỡng, giáo dục cho đến dinh dưỡng và sức khỏe tâm thần.
Ian J. Deary cũng không ngần ngại đề cập đến các tranh luận xoay quanh việc đo lường trí thông minh. Ông làm rõ rằng các bài kiểm tra IQ – dù có giá trị dự đoán thành công học thuật hoặc nghề nghiệp – vẫn tồn tại nhiều giới hạn. Liệu chúng có phản ánh công bằng với người thuộc các nền văn hóa khác nhau? Có thiên vị giới tính hoặc tầng lớp xã hội? Đây là những câu hỏi được ông đặt ra để người đọc suy ngẫm chứ không đưa ra kết luận đơn tuyến.
Ngoài ra, tác phẩm còn bàn đến mối liên hệ giữa trí thông minh và các yếu tố như tuổi tác, bệnh lý thần kinh (như Alzheimer), và khả năng nhận thức trong suốt vòng đời. Bằng lối viết sáng rõ, Ian J. Deary cung cấp một cái nhìn toàn diện về trí thông minh như một hiện tượng sinh học, tâm lý và xã hội đan xen.
Dẫn Luận Về Trí Thông Minh không nhằm mục tiêu nâng tầm trí thông minh như phẩm chất vượt trội, mà là một lời mời để thấu hiểu con người trong tính đa dạng của nhận thức. Cuốn sách mang lại sự cân bằng hiếm có giữa nghiên cứu hàn lâm và ứng dụng thực tiễn, rất thích hợp cho những ai quan tâm đến giáo dục, tâm lý học, khoa học thần kinh, hoặc đơn giản là muốn hiểu sâu hơn về khả năng suy nghĩ và học hỏi của chính mình.
