Gương Kiên Nhẫn của Nguyễn Hiến Lê là một cuốn sách dung dị nhưng giàu sức nặng, tập trung vào phẩm chất mà ông cho là nền tảng của mọi thành tựu lâu bền: sự kiên nhẫn. Trong thời đại khi con người dễ bị cuốn vào nhịp sống nhanh, thích kết quả tức thì và sợ phải chờ đợi, tác phẩm này trở thành lời nhắc quan trọng rằng những giá trị vững chắc của đời sống – tri thức, nhân cách, sự nghiệp và các mối quan hệ – đều được xây nên từ sự bền bỉ từng chút một. Với văn phong đặc trưng: rõ ràng, điềm tĩnh và lắng đọng, Nguyễn Hiến Lê mang đến một tập sách vừa là bài học đạo đức, vừa là tấm gương soi cho mỗi người tự nhìn lại mình.
Tác giả không nói về kiên nhẫn bằng lý thuyết trừu tượng mà kể lại những câu chuyện cụ thể về những con người kiên trì vượt thử thách để đạt kết quả đáng nể. Mỗi câu chuyện đều được chọn lựa kỹ lưỡng để thể hiện rằng thành công không phải nhờ thiên tài bẩm sinh, mà phần lớn đến từ việc không bỏ cuộc, biết làm đi làm lại những điều nhỏ nhất cho đến khi thuần thục. Qua đó, ông khẳng định rằng kiên nhẫn chính là “năng lực của người bình thường để đạt những điều phi thường”. Những nhân vật mà Nguyễn Hiến Lê giới thiệu đôi khi không nổi danh, nhưng chính sự âm thầm của họ lại chứa đựng sức mạnh của ý chí.
Một điểm thú vị của Gương Kiên Nhẫn nằm ở cách tác giả phân tích tâm lý con người trước khó khăn: sự nôn nóng khiến ta dễ lùi bước, sự sợ hãi khiến ta không dám bắt đầu, còn sự mất niềm tin khiến ta không duy trì được nỗ lực lâu dài. Ông chỉ ra rằng kiên nhẫn không phải bẩm sinh mà được rèn luyện qua từng hành vi nhỏ. Từ cách tập trung vào công việc thay vì vội vàng đổi hướng, đến khả năng giữ bình tĩnh khi bị thất bại, mỗi thói quen đều góp phần hình thành sức mạnh nội tại. Điều này khiến cuốn sách vừa mang tính giáo dục vừa mang tính thực hành, có thể áp dụng ngay trong đời sống thường ngày.
Nguyễn Hiến Lê cũng đưa người đọc đến những suy ngẫm sâu sắc về cách xã hội đánh giá sự nhanh – chậm. Khi con người dễ coi trọng kết quả trước mắt, họ thường quên rằng mọi tiến bộ bền vững đều diễn ra âm thầm. Tác giả không cực đoan cổ vũ sự chậm chạp, mà muốn người đọc hiểu rõ nhịp điệu phù hợp để phát triển: làm điều đúng, làm đều đặn, và chấp nhận rằng giá trị lớn cần thời gian tích lũy. Nhờ cách viết nhẹ nhàng, không áp đặt, cuốn sách khuyến khích mỗi người tự tìm ra con đường riêng để nuôi dưỡng đức tính kiên nhẫn.
Ở chiều sâu hơn, Gương Kiên Nhẫn là lời nhắc về phẩm chất đạo đức mà Nguyễn Hiến Lê xem là thiết yếu cho đời sống tinh thần. Sự kiên nhẫn không chỉ giúp ta đạt được mục tiêu mà còn giúp ta trở thành con người chín chắn, biết lắng nghe, biết quan sát và biết thấu hiểu người khác. Trong những mối quan hệ quan trọng nhất, kiên nhẫn chính là chất keo gắn kết, là nền tảng để yêu thương và tôn trọng có thể bền vững. Với ông, đây không đơn thuần là một đức tính cần rèn mà còn là một cách sống.
Gương Kiên Nhẫn là tác phẩm dành cho những ai muốn tìm lại nhịp sống an hòa, muốn xây dựng nền tảng vững chắc cho sự trưởng thành cá nhân và muốn hiểu sâu hơn về tinh thần bền bỉ đã tạo nên những con người thành đạt. Cuốn sách là một người thầy trầm lặng, chỉ dẫn bằng những tấm gương cụ thể và bằng một giọng văn vừa thiết tha vừa đầy lý lẽ, giúp người đọc nhận ra giá trị bền vững của sự kiên trì trong mọi khoảnh khắc đời sống.
