Gương Người Xưa của Tế Xuyên là một tác phẩm văn học – đạo đức mang đậm giá trị giáo dục, góp phần quan trọng trong việc hình thành nhân cách, tinh thần và đạo lý cho con người, đặc biệt là trong bối cảnh truyền thống Á Đông. Với hình thức biên soạn các giai thoại lịch sử, câu chuyện có thật từ người xưa, cuốn sách không chỉ là một kho tàng trí tuệ dân gian, mà còn là tấm gương soi chiếu nhân cách, giúp thế hệ sau hiểu rõ hơn về các giá trị cốt lõi như trung hiếu, tiết nghĩa, liêm sỉ và nghĩa khí.
Tế Xuyên – một học giả Nho học uyên thâm – đã dày công sưu tầm và biên soạn những mẫu chuyện, điển tích từ sử sách Trung Hoa và Việt Nam, chọn lọc những nhân vật, sự kiện tiêu biểu mang tính giáo huấn cao. Mỗi câu chuyện trong Gương Người Xưa là một thông điệp sâu sắc về đạo lý làm người, đồng thời cho thấy sự đa dạng trong tính cách và ứng xử của các bậc hiền nhân, sĩ phu, quan lại, và cả thường dân. Qua đó, người đọc không chỉ học được bài học đạo đức, mà còn cảm nhận được tinh thần văn hóa phương Đông với nền tảng là nhân – lễ – nghĩa – trí – tín.
Điều đặc biệt khiến cuốn sách trở nên gần gũi và dễ tiếp cận chính là lối kể chuyện súc tích, giản dị nhưng không kém phần sinh động. Mỗi mẫu chuyện thường chỉ vài dòng đến một đoạn ngắn, dễ ghi nhớ và dễ truyền đạt, phù hợp với việc dạy trẻ nhỏ, học trò hay dùng để dẫn giảng trong đạo đức học. Tuy ngắn gọn, nhưng mỗi câu chuyện đều chứa đựng hàm ý sâu xa, buộc người đọc phải suy ngẫm, chiêm nghiệm để rút ra điều có ích cho bản thân.
Gương Người Xưa không chỉ dừng lại ở việc ca ngợi phẩm hạnh, mà còn thể hiện rõ quan điểm giáo dục của Nho gia: lấy gương xưa để răn mình, để hiểu về lý tưởng sống quân tử. Tế Xuyên biên soạn tác phẩm không nhằm kể lại lịch sử một cách khô cứng, mà là để lay động lương tri, khơi dậy lòng chính trực và đạo lý trong mỗi con người. Dù là bậc vua chúa, quan lại hay thường dân, mỗi nhân vật được nhắc đến đều để lại một bài học đáng quý về cách đối nhân xử thế, giữ mình trong sạch giữa vòng xoáy lợi danh, hoặc dũng cảm đứng lên vì chính nghĩa.
Trong bối cảnh hiện đại, khi xã hội thay đổi nhanh chóng và các giá trị truyền thống bị thử thách bởi chủ nghĩa cá nhân, vật chất và thực dụng, Gương Người Xưa càng trở nên quý giá. Cuốn sách không chỉ khơi gợi tinh thần hướng thiện, mà còn nhắc nhở con người hôm nay cần giữ lấy bản lĩnh đạo đức, sống có lý tưởng và không đánh mất căn cốt văn hóa dân tộc.
Với giá trị trường tồn, Gương Người Xưa là cuốn sách không chỉ nên đọc một lần, mà nên được đọc đi đọc lại nhiều lần trong đời. Mỗi lần đọc là một lần soi lại chính mình, tìm về những giá trị nền tảng để sống có phẩm chất, lòng tự trọng và trách nhiệm với xã hội. Đây là một cuốn sách giản dị nhưng sâu sắc, là món quà tinh thần quý báu cho mọi thế hệ.
