Kẻ Vô Luân của Andre Gide là một tiểu thuyết đầy tranh cãi, giàu sức khiêu khích và chất triết lý, phản ánh sự nổi loạn của cá nhân trước những chuẩn mực đạo đức truyền thống. Được xuất bản lần đầu năm 1902, tác phẩm đã gây chấn động xã hội Pháp đương thời và đưa Gide trở thành một trong những nhà văn hiện đại quan trọng, góp phần mở đường cho tư tưởng tự do trong văn học châu Âu thế kỷ XX.
Câu chuyện xoay quanh Michel – một học giả trẻ tuổi, trí thức, xuất thân từ một gia đình giàu có và sống trong môi trường trật tự, khắt khe. Ngay sau khi kết hôn, Michel cùng vợ là Marceline bắt đầu chuyến đi châu Phi, nơi khí hậu khắc nghiệt và bệnh tật hoành hành. Chính tại đây, Michel trải qua một bước ngoặt lớn: ông bị lao phổi, tưởng chừng cái chết cận kề, nhưng lại thoát khỏi. Trải nghiệm cái chết đã khiến Michel “tái sinh”, từ đó nhìn đời bằng con mắt khác hẳn – khao khát sống, tận hưởng và phá vỡ mọi giới hạn đạo đức vốn giam cầm ông trước kia.
Michel bắt đầu hành trình tìm kiếm khoái lạc và sự tự do cá nhân. Ông bị cuốn hút bởi những chàng trai nông thôn khỏe mạnh, gần gũi với tự nhiên, và dần xa rời người vợ dịu dàng nhưng yếu ớt. Sự thay đổi ấy không chỉ phá vỡ hôn nhân của ông mà còn thách thức toàn bộ nền tảng luân lý của xã hội. Michel trở thành hiện thân của “kẻ vô luân” – một người dám đặt bản năng, dục vọng và cái tôi lên trên những ràng buộc truyền thống, bất chấp hậu quả.
Điểm đặc sắc của Kẻ Vô Luân là sự đan xen giữa tự truyện và hư cấu. Andre Gide để nhân vật Michel kể chuyện bằng ngôi thứ nhất, với giọng điệu vừa thú nhận vừa biện hộ, khiến độc giả khó phân biệt ranh giới giữa thật và tưởng tượng. Chính sự thành thật đến trần trụi trong việc miêu tả khát vọng xác thịt và nhu cầu tự do đã biến cuốn tiểu thuyết trở thành tác phẩm mang tính cách mạng về tư tưởng.
Không chỉ là câu chuyện cá nhân, Kẻ Vô Luân còn đặt ra những vấn đề triết học lớn: Con người có quyền theo đuổi tự do tuyệt đối không? Đâu là ranh giới giữa bản năng và đạo đức? Liệu sự giải phóng cá nhân có đồng nghĩa với hạnh phúc? Gide không đưa ra lời phán xét, mà để nhân vật Michel tự bộc lộ, cho thấy cả sự say mê sống lẫn sự hủy hoại mà nó mang lại.
Khi ra đời, cuốn sách đã bị chỉ trích dữ dội, thậm chí bị xem là “phi đạo đức” và “nguy hiểm”, nhưng về sau lại được nhìn nhận như một tác phẩm tiên phong trong việc khai mở những vùng cấm của văn chương. Nó hé lộ những khía cạnh phức tạp của con người, vượt qua khuôn mẫu đạo đức giả, đồng thời phản ánh tinh thần hiện đại: đề cao cá nhân, khám phá bản năng và khao khát sống trọn vẹn.
Kẻ Vô Luân là một minh chứng cho tài năng và sự can đảm của Andre Gide – nhà văn từng giành giải Nobel Văn học năm 1947. Với cuốn tiểu thuyết này, ông không chỉ viết nên câu chuyện gây sốc, mà còn mở ra cánh cửa để văn chương đối diện trực diện với những sự thật trần trụi nhất về dục vọng, tự do và sự tồn tại của con người.
