Kim Các Tự của Yukio Mishima là một trong những tiểu thuyết triết học và tâm lý nổi bật nhất của văn học Nhật Bản thế kỷ XX, lấy cảm hứng từ một sự kiện có thật: vụ một tu sĩ trẻ phóng hỏa đốt ngôi chùa Kinkaku-ji (Kim Các Tự) – công trình được xem là biểu tượng của vẻ đẹp tuyệt đối. Từ câu chuyện ấy, Mishima đã xây dựng nên một tác phẩm sâu sắc, vừa hiện thực vừa tượng trưng, để suy ngẫm về mối quan hệ giữa cái đẹp, sự hủy diệt và bản chất phức tạp của con người.
Nhân vật chính là Mizoguchi, một tiểu tăng bị tật nói lắp, sống nội tâm, tự ti và cô độc. Từ nhỏ, anh đã bị ám ảnh bởi vẻ đẹp huy hoàng của ngôi chùa Kim Các Tự – biểu tượng của sự hoàn mỹ mà anh không bao giờ chạm tới được. Khi trở thành tiểu tăng trong chính ngôi chùa ấy, Mizoguchi dần bị cuốn vào vòng xoáy của lòng đố kỵ, sự cô đơn và ham muốn chiếm hữu cái đẹp tuyệt đối. Để rồi cuối cùng, anh chọn cách thiêu rụi ngôi chùa – hủy diệt nó, như một hành động cực đoan nhằm giành lại quyền kiểm soát trước cái đẹp đã trở thành nỗi ám ảnh.
Yukio Mishima khắc họa tâm lý của Mizoguchi với sự tinh tế đến rợn người. Ngôn ngữ của ông không dữ dội, mà chậm rãi, lạnh lùng, nhưng mỗi câu chữ đều thấm đẫm cảm giác tù túng, cô độc và u ám. Mizoguchi không chỉ là một nhân vật, mà là hình ảnh tượng trưng cho con người hiện đại – kẻ vừa khao khát cái đẹp, vừa sợ hãi và căm ghét nó, bởi cái đẹp phơi bày sự bất toàn trong chính bản thân họ.
Trong Kim Các Tự, Mishima đặt ra một nghịch lý triết học: cái đẹp tuyệt đối, khi bị con người chạm tới, sẽ trở nên mong manh và dễ bị hủy diệt. Mizoguchi không thể hòa hợp với thế giới, bởi anh không thể chấp nhận vẻ đẹp chỉ để chiêm ngưỡng – anh muốn chiếm hữu nó, thậm chí hủy diệt nó để cảm thấy mình làm chủ được nó. Hành động đốt chùa, vì thế, không chỉ là tội ác, mà còn là một biểu hiện cực đoan của khát vọng tự do và khẳng định bản ngã.
Mishima dùng hình ảnh ngôi chùa như một biểu tượng nhiều tầng ý nghĩa: đó là vẻ đẹp vĩnh hằng của nghệ thuật, là sự tĩnh tại của đạo Phật, nhưng đồng thời cũng là cái bẫy khiến con người mắc kẹt giữa lý tưởng và hiện thực. Trong sự tương phản giữa ánh vàng lộng lẫy của Kim Các và bóng tối tâm hồn Mizoguchi, tác giả đã dựng nên một bi kịch tinh thần mang tính phổ quát – bi kịch của kẻ mù lòa trong chính khát vọng soi sáng của mình.
Văn phong của Mishima trong Kim Các Tự kết hợp giữa hiện thực và tượng trưng, triết học và thi ca. Ông sử dụng nhịp điệu chậm rãi, nhiều hình ảnh gợi cảm, đôi khi đến mức ám ảnh, khiến người đọc vừa bị cuốn vào thế giới nội tâm của nhân vật, vừa cảm nhận được sự đổ vỡ tinh thần đang âm thầm lan tỏa.
Kim Các Tự không chỉ là câu chuyện về một tu sĩ đốt chùa, mà là lời chiêm nghiệm của Mishima về cái đẹp, sự tồn tại và bản ngã con người. Ông cho thấy rằng đôi khi, chính khao khát hướng tới cái hoàn mỹ lại dẫn con người đến chỗ tự hủy diệt – bởi cái đẹp, khi trở thành ám ảnh tuyệt đối, sẽ thôi không còn là cứu rỗi, mà là bi kịch.
Đọc Kim Các Tự, người ta không chỉ thấy một vụ phóng hỏa trong ngôi chùa cổ kính Kyoto, mà còn nghe thấy tiếng cháy của một linh hồn – tiếng cháy của khát vọng, của cô đơn, của con người hiện đại trong cuộc tìm kiếm vô vọng về cái đẹp và ý nghĩa của sự sống.
