Lý Trí Và Tình Cảm (tựa gốc: Sense and Sensibility) là tiểu thuyết đầu tay của nữ văn sĩ Jane Austen, xuất bản năm 1811, mở ra một kỷ nguyên mới cho văn học Anh với phong cách trào phúng nhẹ nhàng nhưng sâu sắc. Tác phẩm là sự kết hợp khéo léo giữa câu chuyện tình yêu và những phân tích tinh tế về bản chất con người, đặc biệt là trong xã hội Anh cuối thế kỷ 18 – đầu thế kỷ 19. Với những nhân vật sống động và mâu thuẫn nội tâm phức tạp, cuốn sách đã trở thành một trong những viên ngọc quý trong kho tàng văn học cổ điển.
Trung tâm của Lý Trí Và Tình Cảm là câu chuyện của hai chị em nhà Dashwood: Elinor – người đại diện cho lý trí, chín chắn, tự chủ; và Marianne – hiện thân của tình cảm mãnh liệt, lãng mạn và đôi khi bồng bột. Sau khi cha qua đời, gia đình Dashwood rơi vào cảnh khó khăn vì tài sản thuộc về người con trai của chồng trước. Hai chị em cùng mẹ phải chuyển đến sống tại một ngôi nhà khiêm tốn ở vùng nông thôn. Tại đây, họ trải qua những thăng trầm trong tình yêu, đối diện với những nỗi đau, kỳ vọng và sự trưởng thành.
Elinor, với trái tim nhạy cảm nhưng luôn giữ chừng mực và kiềm chế cảm xúc, yêu Edward Ferrars – một người đàn ông tử tế nhưng bị ràng buộc bởi trách nhiệm và danh tiếng. Trong khi đó, Marianne say đắm Willoughby – một chàng trai lãng mạn, hào hoa nhưng không đáng tin cậy. Khi mọi sự vỡ lở, những mối quan hệ tưởng chừng lý tưởng hóa ra lại đầy tổn thương, để lại cho hai cô gái những bài học quý giá về sự cân bằng giữa cảm xúc và lý trí trong đời sống và tình yêu.
Jane Austen không chỉ dựng nên một câu chuyện hấp dẫn, mà còn sử dụng nó như một tấm gương phản chiếu xã hội đương thời – nơi phụ nữ thường bị giới hạn trong vai trò hôn nhân và địa vị. Tác phẩm phê phán nhẹ nhàng nhưng sắc bén thói hình thức, sự vụ lợi trong tình cảm, đồng thời đề cao những giá trị như lòng trung thành, phẩm hạnh và sự chân thành trong mối quan hệ con người. Cách xây dựng nhân vật tài tình cùng những đoạn đối thoại giàu chất mỉa mai giúp cuốn sách vừa tinh tế vừa hài hước.
Lý Trí Và Tình Cảm không chỉ là một câu chuyện tình yêu, mà còn là hành trình trưởng thành – nơi hai cô gái học cách yêu mà không mù quáng, sống mà không đánh mất bản thân. Elinor và Marianne cuối cùng đều tìm thấy hạnh phúc thực sự, không phải nhờ cảm xúc bốc đồng hay khuôn phép xã hội, mà bởi sự thấu hiểu và đồng cảm sâu sắc từ cả hai phía.
Cho đến nay, tác phẩm vẫn giữ nguyên sức hút với độc giả khắp nơi, không chỉ bởi cốt truyện lôi cuốn mà còn vì những giá trị nhân văn vượt thời gian. Lý Trí Và Tình Cảm là một minh chứng cho sự khéo léo của Jane Austen trong việc dùng ngòi bút dịu dàng để phơi bày những sự thật sắc bén về xã hội và con người.
