Một Nghệ Thuật Sống của Nguyễn Duy Cần là một tác phẩm chứa đựng tinh hoa triết lý nhân sinh của ông – giản dị mà sâu sắc, thâm trầm mà gần gũi. Cuốn sách không dạy những mẹo sống bề ngoài, cũng không đưa ra những công thức thành công tức thời, mà hướng người đọc trở về với gốc rễ của đời sống: hiểu chính mình, hiểu người, và sống sao cho thật với bản tính tự nhiên của con người.
Nguyễn Duy Cần cho rằng “sống” là một nghệ thuật, và như mọi nghệ thuật khác, nó cần được học, được luyện và được chiêm nghiệm. Con người thường loay hoay với công danh, vật chất, hoặc những chuẩn mực xã hội áp đặt, mà quên mất điều quan trọng nhất là học cách sống cho đúng, sống cho an nhiên. Theo ông, sống không chỉ là tồn tại, mà là sống sao cho “đầy”, biết tận hưởng từng khoảnh khắc, biết yêu thương, biết chấp nhận và biết buông bỏ.
Trong Một Nghệ Thuật Sống, tác giả không rao giảng đạo lý theo kiểu giáo điều, mà dùng những quan sát tinh tế và những lời khuyên chân thành, rút ra từ trải nghiệm và học hỏi của một đời người. Ông nhấn mạnh rằng gốc của nghệ thuật sống là “tri túc” – biết đủ và biết dừng. Khi con người biết đủ, họ sẽ không còn bon chen hay khổ sở vì ham muốn vô độ. Khi biết dừng, họ sẽ thấy rõ giá trị của tĩnh lặng và bình an. Ông viết rằng người khôn không phải là người thắng trong mọi cuộc đấu, mà là người biết tránh xa những cuộc đấu không cần thiết.
Nguyễn Duy Cần còn bàn sâu về mối quan hệ giữa trí tuệ và đạo đức, giữa tự do và trách nhiệm. Theo ông, trí tuệ thật sự không nằm ở sự thông minh hay học vấn, mà ở khả năng hiểu được giới hạn của bản thân và sống thuận với lẽ tự nhiên. Đạo đức không phải là khuôn phép cứng nhắc, mà là sự tự điều chỉnh của tâm hồn khi hiểu được cái thiện chân chính. Trong đời sống, người biết lắng nghe, biết bao dung, biết sống chậm để nhìn sâu – chính là người đang thực hành nghệ thuật sống cao nhất.
Văn phong của Nguyễn Duy Cần trong tác phẩm này vẫn mang đặc trưng quen thuộc: giản dị, từ tốn, nhưng từng câu chữ đều hàm chứa chiều sâu triết lý. Ông không cố gắng tạo ấn tượng bằng lý luận phức tạp, mà nói bằng giọng của một người đi trước, nhẹ nhàng chỉ đường cho thế hệ sau.
Một Nghệ Thuật Sống không chỉ là một cuốn sách dạy sống, mà còn là lời mời gọi mỗi người trở về với bản tâm. Cuốn sách giúp ta hiểu rằng hạnh phúc không nằm ở việc có thêm, mà ở việc buông bớt; không nằm ở việc chinh phục thế giới, mà ở chỗ làm chủ chính mình. Với tác phẩm này, Nguyễn Duy Cần đã để lại cho đời một bản hòa ca tĩnh lặng, nhắc nhở con người biết sống trọn vẹn, tỉnh thức và nhân ái giữa thế gian ồn ã.
