Nàng Lolita của Vladimir Nabokov là một trong những tiểu thuyết gây tranh cãi nhất nhưng cũng được đánh giá cao nhất trong nền văn học thế kỷ XX. Tác phẩm nổi bật không chỉ bởi nội dung táo bạo mà còn bởi nghệ thuật ngôn từ xuất chúng, đưa Nabokov trở thành một trong những cây bút vĩ đại của thời đại. Cuốn tiểu thuyết đi sâu vào những góc khuất của tâm lý con người, đồng thời đặt ra những câu hỏi đầy nhức nhối về đạo đức, tình yêu và dục vọng.
Câu chuyện được kể qua góc nhìn của Humbert Humbert – một người đàn ông trung niên thông minh, lịch lãm nhưng có vấn đề nghiêm trọng về tâm lý. Ngay từ đầu truyện, Humbert thú nhận mình bị ám ảnh bởi “nymphet” – những bé gái ở độ tuổi mới lớn, và định mệnh của ông gắn chặt với Dolores Haze, biệt danh là Lolita – cô con gái 12 tuổi của bà Charlotte Haze, người sau này trở thành vợ của Humbert. Khi bà Charlotte qua đời, Humbert trở thành người giám hộ hợp pháp của Lolita và bắt đầu một mối quan hệ đầy rối loạn, thao túng và mâu thuẫn với cô bé.
Điều đặc biệt ở Nàng Lolita là sự đối lập giữa nội dung gây sốc và cách hành văn đầy nghệ thuật. Nabokov sử dụng tiếng Anh một cách điêu luyện, trau chuốt từng câu chữ với nhịp điệu quyến rũ và hình ảnh gợi cảm, đến mức người đọc có thể quên đi – hay bị cuốn theo – giọng kể của một kẻ xâm hại. Humbert tự vẽ mình như một người si tình, dằn vặt và đầy cảm xúc, biến câu chuyện lạm dụng thành một bản tình ca méo mó. Chính sự giằng xé này khiến cuốn sách trở nên phức tạp và ám ảnh: bạn vừa cảm thấy bị lôi cuốn, vừa phải đối mặt với một sự thật ghê tởm ẩn sau vẻ ngoài văn chương tinh tế.
Tác phẩm đồng thời là lời châm biếm sâu cay xã hội Mỹ thời hậu chiến – nơi mọi thứ dường như được bao bọc trong vẻ ngoài hào nhoáng nhưng rạn nứt từ bên trong. Những hành trình của Humbert và Lolita qua các thị trấn nhỏ, nhà nghỉ rẻ tiền, trường học và nhà hát không chỉ là chuyến đi trốn chạy mà còn là hành trình xuyên suốt nước Mỹ đại diện cho sự suy đồi, mất phương hướng và nỗi cô đơn thời hiện đại.
Nàng Lolita không cổ súy hay ca ngợi sự lệch lạc. Ngược lại, Nabokov để nhân vật Humbert tự lột trần sự sa đọa của mình qua từng dòng tự sự – nơi ngôn ngữ chính là công cụ che đậy cũng như phơi bày tội lỗi. Điều khiến cuốn sách trở thành kiệt tác không nằm ở đề tài gây sốc, mà ở khả năng của tác giả trong việc tái hiện một hiện thực phức tạp qua giọng văn đầy mỉa mai, đa tầng và giàu cảm xúc.
Đọc Nàng Lolita là bước vào một thế giới nguy hiểm – nơi bạn phải luôn tự vấn đạo đức của chính mình khi đồng hành cùng một nhân vật phản anh hùng. Đó là tác phẩm khiến người đọc không thể thờ ơ, dù yêu hay ghét, và chắc chắn sẽ còn day dứt lâu dài sau khi lật đến trang cuối cùng.
