Nữ Sinh của Dazai Osamu là một trong những tác phẩm tinh tế và dịu dàng nhất của nhà văn Nhật Bản nổi tiếng với giọng văn u hoài và sự thấu hiểu sâu sắc tâm trạng con người. Khác với những tác phẩm nặng nề về bi kịch cá nhân hay sự tự hủy mà Dazai thường thể hiện, Nữ Sinh lại mang một vẻ đẹp mong manh, nhẹ nhàng nhưng vẫn chan chứa nỗi cô đơn đặc trưng. Tác phẩm được viết dưới hình thức nhật ký, theo bước chân một thiếu nữ trong một ngày bình thường nhưng đầy những chuyển động tinh tế của tâm hồn.
Nhân vật chính không có tên, bởi Dazai cố ý để cô trở thành “một cô gái bất kỳ” – một biểu tượng cho những cảm xúc chớm nở của tuổi mới lớn trong bối cảnh Nhật Bản cận hiện đại. Cô sống cùng gia đình trong một không khí không rõ ràng là hạnh phúc hay buồn bã, mà chỉ là một dòng lặng lẽ của đời sống. Từ buổi sáng thức dậy, khoảnh khắc soi gương, chuẩn bị quần áo đi học, cho tới những suy nghĩ thoáng qua khi nhìn trời, nhìn phố, nhìn bóng mình trải trên mặt đường – tất cả đều được ghi lại bằng một giọng văn tự nhiên, không làm màu, nhưng thấm sâu.
Trong dòng nhật ký ấy, ta thấy tâm hồn của một thiếu nữ đang bước vào vùng giao thoa giữa trẻ con và người lớn: vừa ngây thơ, vừa nhạy cảm, vừa tò mò, vừa sợ hãi trước những cảm xúc mơ hồ mà chính cô cũng không gọi tên được. Cô để ý đến ánh mắt của người qua đường, đến lời khen của bạn học, đến những thay đổi trên cơ thể, đến cảm giác xao động không hiểu vì sao lại xuất hiện khi nhìn một người đàn ông xa lạ. Nhưng cũng chính cô lại co mình trước những điều ấy, như thể việc lớn lên là một hành trình vừa cuốn hút vừa đáng sợ.
Dazai Osamu miêu tả thế giới bằng đôi mắt của cô gái: những điều nhỏ bé, đơn giản – như tiếng tàu chạy, một tiệm bánh, khung cửa lớp học, những người đi trên đường – đều trở thành những hình ảnh lung linh. Nhưng phía sau vẻ đẹp ấy là một nỗi buồn mong manh, nỗi buồn mà chỉ người trẻ rất nhạy cảm mới cảm nhận rõ: nỗi buồn vì không biết tương lai sẽ thế nào, vì sợ bị nhìn thấy, vì sợ bị lãng quên, vì không biết mình có thực sự quan trọng trong mắt ai không.
Điểm đặc biệt của Nữ Sinh là không có cao trào hay biến cố kịch tính. Mọi thứ diễn ra trong một ngày bình thường, nhưng lại trở nên đáng nhớ nhờ cách Dazai lắng nghe nhịp đập của tâm hồn nhân vật. Sự trưởng thành diễn ra âm thầm qua từng suy nghĩ vụn vặt, qua mỗi khoảnh khắc khi cô đối diện với chính mình.
Tác phẩm thể hiện khả năng độc đáo của Dazai: viết về những điều nhỏ bé nhưng làm chúng trở nên sâu sắc. Nữ Sinhkhông phải câu chuyện về hành động, mà là câu chuyện về cảm xúc. Nó dành cho những ai yêu kiểu văn chương chậm rãi, tinh tế, nơi từng câu chữ gợi lên một nỗi dịu dàng mơ hồ và khiến người đọc thấy chính mình từng là cô gái ấy – bối rối, mong manh và đầy khao khát được hiểu, được nhìn thấy, được sống thật với trái tim mình.
