Người Trong Bóng Tối của Paul Auster là một câu chuyện giàu chiều sâu, kết hợp giữa hiện thực và hư cấu theo kiểu đặc trưng của tác giả, nơi nỗi cô đơn, ký ức chiến tranh, sự bất lực trước tuổi già và sức mạnh của trí tưởng tượng hòa vào nhau tạo nên một không gian mờ ảo nhưng đầy ám ảnh. Nhân vật trung tâm – August Brill, một nhà phê bình văn học đã nghỉ hưu – đang sống trong căn phòng tối của cuộc đời mình: tuổi già, cơ thể suy yếu sau tai nạn, và những bóng ma quá khứ dai dẳng vây lấy. Để xua đi nỗi đau mất ngủ và giảm bớt quẩn quanh của suy nghĩ, ông tạo ra một thế giới tưởng tượng, một câu chuyện song song diễn ra trong đầu, nơi mọi điều không thể trở thành có thể.
August Brill sống cùng con gái Miriam và cháu gái Katya. Miriam đang cố hàn gắn tâm hồn sau cuộc ly hôn tan nát, còn Katya bị tổn thương nặng nề bởi cái chết tàn khốc của bạn trai. Ba con người, mỗi người mang một vết thương riêng, sống trong căn nhà tĩnh lặng như bị phủ lên một lớp sương đêm, nơi mọi lời nói đều trở nên nặng nề và mọi im lặng đều có hình dạng. Sự hiện diện của họ không chỉ tạo nên bối cảnh thực tại mà còn là lực đẩy khiến August liên tục trốn vào thế giới tưởng tượng.
Trong thế giới đó, Auster dựng nên nhân vật Owen Brick – một người đàn ông tỉnh dậy giữa sa mạc mà không biết tại sao mình ở đó. Anh được thông báo rằng nước Mỹ đang chìm trong nội chiến đẫm máu, và anh phải thực hiện một nhiệm vụ lạ thường: giết người đã tạo ra cuộc chiến này. Người đó, trớ trêu thay, lại chính là… August Brill. Tình tiết nghịch lý ấy làm bật lên tầng lớp meta-fiction mà Paul Auster rất ưa dùng, nơi nhà văn tạo ra nhân vật, rồi nhân vật quay lại đối mặt với chính sáng tạo của mình. Owen Brick, trong nỗ lực sinh tồn, trở thành biểu tượng cho cuộc vật lộn của con người trước những hỗn loạn mà mình vừa là nạn nhân, vừa là thủ phạm.
Câu chuyện tưởng tượng của August không chỉ là trò giết thời gian. Nó phản chiếu những ám ảnh trong ông về chiến tranh, bạo lực và sự bất lực của con người trước định mệnh. Đồng thời, nó phơi bày nỗi day dứt sâu sắc trong ông, đặc biệt liên quan đến bi kịch mà cháu gái Katya đang trải qua. Những đoạn August và Katya ngồi trong bóng tối, chỉ trò chuyện bằng lời nói nhỏ nhẹ, là những khoảnh khắc đẹp nhất trong sách: hai tâm hồn, một trẻ một già, cố gắng dùng ngôn từ để làm dịu đi nỗi đau mà họ không thể tránh.
Khi ranh giới giữa tưởng tượng và hiện thực ngày càng đậm đặc, August buộc phải đối diện với bóng tối thật sự trong đời mình – nỗi cô đơn, những điều đã mất và sự bất lực trước việc hàn gắn người mình thương. Câu chuyện ông tạo ra dần dẫn ông đến sự thật rằng không thể trốn mãi vào hư cấu. Điều duy nhất còn lại là can đảm đối diện với bóng tối.
Người Trong Bóng Tối là một tác phẩm trầm buồn nhưng sâu sắc về con người trong thời khắc yếu đuối nhất, khi trí tưởng tượng trở thành nơi trú ẩn, nhưng đồng thời cũng là chiếc gương phản chiếu tất cả những điều ta không thể thay đổi. Paul Auster viết bằng giọng văn giản dị nhưng ám ảnh, để lại cảm giác lơ lửng giữa hai thế giới – nơi bóng tối không chỉ đáng sợ mà còn là một phần của chính ta.
