Pierre Và Jean của Guy de Maupassant là một trong những tiểu thuyết tiêu biểu nhất của chủ nghĩa hiện thực Pháp cuối thế kỷ XIX, đồng thời cũng được coi là kiệt tác đỉnh cao của nhà văn này. Với văn phong giản dị, sắc bén nhưng đầy chiều sâu, tác phẩm không chỉ khắc họa một bi kịch gia đình mà còn mở ra những suy ngẫm triết lý về con người, sự thật và những giới hạn của hạnh phúc.
Câu chuyện xoay quanh hai anh em Pierre và Jean, con trai của gia đình Roland sống tại thành phố cảng Le Havre. Bề ngoài, họ có một cuộc sống bình dị, hòa thuận, cho đến khi biến cố xảy ra: một người bạn cũ của gia đình để lại toàn bộ gia sản cho Jean. Quyết định bất ngờ này khơi dậy sự hoài nghi trong lòng Pierre – người anh cả, vốn là một bác sĩ trẻ nhưng chưa thành công trong sự nghiệp. Sự ghen tuông, mặc cảm và nghi ngờ đã khiến Pierre dần nhận ra một sự thật cay đắng: Jean không chỉ được thừa hưởng gia sản, mà còn là kết quả của một mối tình vụng trộm trong quá khứ của mẹ mình.
Điểm nổi bật của Pierre Và Jean chính là cách Maupassant đi sâu vào phân tích tâm lý nhân vật. Pierre hiện lên với nỗi đau của kẻ bị đặt bên lề, vừa mang khát vọng khẳng định bản thân, vừa bị giằng xé bởi sự thật mà anh phát hiện. Ngược lại, Jean – người em trai – lại trở thành biểu tượng của sự an phận, hài lòng với cuộc sống, nhưng cũng chính vì thế mà anh dễ dàng chấp nhận những gì đến với mình. Sự đối lập ấy tạo nên một bi kịch gia đình thấm đẫm chất nhân văn, đồng thời phản chiếu những mâu thuẫn muôn thuở trong xã hội: công bằng và bất công, số phận và nỗ lực cá nhân, bí mật và sự thật.
Với bút pháp tinh tế, Maupassant không chỉ khắc họa những diễn biến tâm lý phức tạp, mà còn tạo nên một bức tranh sống động về xã hội Pháp đương thời. Không gian Le Havre hiện lên với những chi tiết tỉ mỉ về cảnh quan, cuộc sống đô thị và sự biến động của các tầng lớp xã hội. Nhưng trên tất cả, đó là bầu không khí ngột ngạt, nơi những bí mật gia đình và nỗi day dứt cá nhân không thể che giấu mãi mãi.
Pierre Và Jean cũng được coi là tác phẩm “tuyên ngôn nghệ thuật” của Maupassant, bởi ông đã viết lời tựa nổi tiếng “Tiểu thuyết” để trình bày quan niệm sáng tác: văn học phải phản ánh trung thực đời sống, nhưng không đơn thuần là sự chép lại hiện thực, mà cần chọn lọc, khái quát để khơi gợi những ý nghĩa sâu xa.
Đọc Pierre Và Jean, độc giả không chỉ bị cuốn hút bởi cốt truyện chặt chẽ, những mâu thuẫn gay gắt mà còn bởi nỗi ám ảnh day dứt mà tác phẩm để lại. Đó là câu hỏi về sự thật: liệu con người có đủ can đảm để đối diện với nó, hay sẽ lựa chọn sống trong sự lừa dối êm đềm? Đây chính là chiều sâu triết lý khiến cuốn tiểu thuyết trở thành tác phẩm kinh điển, vượt qua giới hạn thời gian và không gian, để vẫn còn nguyên giá trị đến ngày nay.
