Rừng. Đàn Bà. Điên Loạn là một trong những tác phẩm đặc sắc và gây ám ảnh của Jacques Dournes – nhà dân tộc học, linh mục và nhà văn Pháp đã dành hơn 30 năm sống giữa rừng núi Tây Nguyên Việt Nam. Dưới ngòi bút của ông, những miền đất được cho là “xa lạ” và “nguyên sơ” ấy hiện lên với chiều sâu văn hóa, tâm linh và nhân tính phức tạp, vượt xa những hiểu biết thông thường về các tộc người thiểu số. Đây là cuốn sách không dễ đọc, nhưng lại mở ra cánh cửa cho độc giả bước vào một thế giới huyền bí, hoang dại và thấm đẫm tinh thần hiện sinh.
Ngay từ nhan đề Rừng. Đàn bà. Điên loạn, người đọc đã có thể cảm nhận được nhịp đập dữ dội của ba biểu tượng trung tâm trong vũ trụ quan của người Tây Nguyên – cũng là ba yếu tố chi phối nhãn quan nhân học đầy chất thơ và chất triết của Jacques Dournes. Rừng không chỉ là bối cảnh địa lý mà còn là không gian thiêng liêng, nơi sinh ra và bao bọc con người. Đàn bà không chỉ là giới tính hay vai trò xã hội, mà là hiện thân của sức sống, tình yêu, dục vọng và cả quyền lực mềm ẩn sâu trong cấu trúc cộng đồng. Còn “điên loạn” không phải là sự mất trí, mà là một hình thức tồn tại khác – nơi con người vượt khỏi lý trí để sống với bản năng và linh cảm nguyên thủy nhất.
Khác với lối viết khảo cứu lạnh lùng thường thấy trong sách dân tộc học, Jacques Dournes tiếp cận đối tượng bằng một tâm thế đối thoại – một sự lắng nghe chân thành, hòa mình vào đời sống người bản địa như một người trong cuộc. Chính điều đó giúp ông chạm tới những tầng sâu của văn hóa Jarai và Bahnar – nơi tín ngưỡng, tình dục, huyền thoại và nghi lễ đan cài chặt chẽ trong đời sống thường nhật. Dournes không lý giải người Tây Nguyên bằng cái nhìn bề trên hay bằng tiêu chuẩn của phương Tây, mà ông khơi gợi thế giới quan riêng của họ bằng chính ngôn ngữ của họ.
Cuốn sách là sự kết hợp độc đáo giữa dân tộc học, triết học và văn chương. Ở đó, Jacques Dournes viết không chỉ để ghi chép, mà để cảm, để sống và để phản tư. Những đoạn mô tả về nghi lễ cúng thần rừng, sự khởi nguyên của đàn bà, nỗi ám ảnh với cái chết và sự sống – tất cả hiện lên như những vệt sơn hoang dã trên bức tranh văn hóa đầy tính nguyên mẫu.
Rừng. Đàn bà. Điên loạn không chỉ là một công trình nghiên cứu, mà còn là một tác phẩm nghệ thuật – nơi người đọc vừa học hỏi, vừa được thử thách bởi những nghịch lý nhân sinh sâu sắc. Đây là một cuốn sách dành cho những ai không ngại bước vào “vùng tối” của tri thức, để khám phá cái đẹp không khuôn mẫu, cái thật không bị tô vẽ, và cái người – trong bản chất hoang sơ và trọn vẹn nhất của nó.
