Salammbô của Gustave Flaubert là một tiểu thuyết lịch sử đồ sộ, lấy bối cảnh Carthage cổ đại vào thế kỷ III trước Công nguyên, ngay sau Chiến tranh Punic lần thứ nhất. Khác với những tác phẩm hiện thực nổi tiếng của Flaubert, cuốn sách này đưa người đọc ngược dòng thời gian, bước vào một thế giới man rợ, xa hoa và thấm đẫm bạo lực, nơi đam mê, tôn giáo và quyền lực hòa quyện trong bầu không khí huyền bí đến rợn người.
Câu chuyện xoay quanh cuộc nổi loạn của đội quân lính đánh thuê từng chiến đấu cho Carthage, nhưng bị phản bội và không được trả công sau chiến tranh. Trong cơn phẫn nộ, họ bao vây thành phố, biến Carthage từ trung tâm thương mại phồn vinh thành chiến trường khốc liệt. Cuộc xung đột này không chỉ là đối đầu quân sự, mà còn là sự va chạm dữ dội giữa những nền văn hóa, tín ngưỡng và bản năng tàn bạo của con người.
Trung tâm biểu tượng của tiểu thuyết là Salammbô, con gái của tướng Hamilcar Barca. Nàng không phải nhân vật hành động theo nghĩa thông thường, mà hiện diện như hiện thân của vẻ đẹp thiêng liêng, quyền lực tôn giáo và dục vọng bị kìm nén. Salammbô là nữ tư tế của nữ thần Tanit, sống trong không gian linh thiêng, tách biệt khỏi đời sống trần tục. Sự tồn tại của nàng vừa thuần khiết vừa mê hoặc, trở thành đối tượng khát khao ám ảnh của Matho – thủ lĩnh quân nổi loạn.
Matho là nhân vật phản chiếu trực tiếp mặt bản năng và bạo lực của con người. Bị ám ảnh bởi Salammbô và quyền năng thần thánh mà nàng đại diện, Matho đánh cắp tấm khăn thiêng Zaïmph – biểu tượng linh hồn của Carthage. Hành động này không chỉ là xúc phạm tôn giáo, mà còn được xem như lời tuyên chiến tối thượng, đẩy cuộc xung đột lên mức hủy diệt. Tình yêu của Matho dành cho Salammbô không mang tính cứu rỗi, mà là thứ đam mê mù quáng, hòa trộn giữa dục vọng, tín ngưỡng và khát khao chinh phục.
Bên cạnh hai nhân vật trung tâm là Hamilcar Barca, vị tướng lão luyện, đại diện cho trí tuệ chiến tranh và quyền lực chính trị của Carthage. Hamilcar lạnh lùng, tàn nhẫn và thực dụng, sẵn sàng hy sinh mọi thứ để bảo vệ thành phố và lợi ích của mình. Ông là hình ảnh của quyền lực được xây dựng trên chiến lược và bạo lực có tổ chức, đối lập với sự hoang dại của đám lính đánh thuê nổi loạn.
Điểm nổi bật nhất của Salammbô nằm ở văn phong và thế giới quan. Flaubert miêu tả Carthage bằng thứ ngôn ngữ giàu nhục cảm, chi tiết đến ám ảnh: những nghi lễ hiến tế man rợ, sự xa hoa của cung điện, mùi máu, mồ hôi và hương trầm hòa lẫn. Lịch sử trong Salammbô không được kể lại như biên niên sự kiện, mà như một cơn mê sặc sụa màu sắc, nơi cái đẹp và cái ghê rợn tồn tại song song.
Salammbô không phải cuốn tiểu thuyết dễ đọc hay dễ chịu. Nó đòi hỏi người đọc chấp nhận một thế giới xa lạ, nơi đạo đức hiện đại không còn giá trị. Đổi lại, tác phẩm mang đến một trải nghiệm văn chương dữ dội, cho thấy sức mạnh của ngôn ngữ và trí tưởng tượng khi được đặt vào tay một nhà văn bậc thầy. Đây là cuốn sách về đam mê vượt khỏi kiểm soát, về tôn giáo như quyền lực tối thượng, và về con người khi bị đẩy trở về trạng thái nguyên sơ nhất của bản năng.
