Tất Cả Chúng Ta Đều Hành Xử Cảm Tính của Richard H. Thaler là một tác phẩm kinh điển về kinh tế học hành vi, nơi những giả định “con người lý trí tuyệt đối” của kinh tế học truyền thống được đặt lại một cách thuyết phục và đầy duyên dáng. Cuốn sách cho thấy con người trong đời sống thực không ra quyết định như những cỗ máy tính toán lạnh lùng, mà thường xuyên bị chi phối bởi cảm xúc, thói quen, trực giác và những thiên kiến vô thức.
Richard H. Thaler, người được trao giải Nobel Kinh tế năm 2017, là một trong những học giả tiên phong đưa tâm lý học vào phân tích hành vi kinh tế. Trong cuốn sách này, ông không tìm cách phủ nhận hoàn toàn kinh tế học cổ điển, mà mở rộng nó bằng cách đưa “yếu tố con người” trở lại trung tâm của mọi quyết định. Theo Thaler, việc thừa nhận con người không hoàn hảo không làm suy yếu khoa học kinh tế, mà ngược lại, khiến nó trở nên gần gũi và hữu ích hơn.
Nội dung sách xoay quanh hàng loạt ví dụ sinh động về cách con người thực sự suy nghĩ và lựa chọn: từ việc chi tiêu, tiết kiệm, đầu tư cho đến những quyết định tưởng chừng rất nhỏ trong đời sống hằng ngày. Thaler chỉ ra rằng chúng ta thường đánh giá quá cao lợi ích ngắn hạn, sợ thua lỗ hơn là mong muốn đạt được lợi ích tương đương, và dễ bị dẫn dắt bởi cách thông tin được trình bày hơn là bản thân thông tin đó. Những hành vi “phi lý” này, khi nhìn ở quy mô cá nhân, có vẻ vụn vặt, nhưng khi cộng gộp lại, chúng tạo ra những hệ quả lớn đối với thị trường và xã hội.
Một đóng góp quan trọng của cuốn sách là khái niệm “cú huých” (nudge), tức những thay đổi nhỏ trong cách thiết kế lựa chọn có thể giúp con người đưa ra quyết định tốt hơn mà không cần ép buộc. Thaler chứng minh rằng thay vì chỉ trông chờ vào lý trí, các nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp và tổ chức có thể thiết kế môi trường quyết định sao cho phù hợp với bản chất cảm tính của con người. Từ chính sách hưu trí, bảo hiểm y tế cho đến hành vi tiêu dùng, các “cú huých” thông minh có thể mang lại hiệu quả lớn với chi phí rất thấp.
Điểm hấp dẫn của Tất Cả Chúng Ta Đều Hành Xử Cảm Tính nằm ở giọng văn gần gũi, hài hước và giàu tính kể chuyện. Thaler không giảng giải bằng công thức hay mô hình phức tạp, mà dẫn dắt người đọc qua những tình huống quen thuộc, để từ đó nhận ra chính mình trong những hành vi tưởng như vô lý. Cuốn sách vì thế không chỉ dành cho giới học thuật, mà còn phù hợp với nhà quản lý, nhà đầu tư và bất kỳ ai muốn hiểu rõ hơn cách mình suy nghĩ và ra quyết định.
Thông qua việc thừa nhận sự cảm tính như một phần không thể tách rời của con người, Tất Cả Chúng Ta Đều Hành Xử Cảm Tính mở ra một cách nhìn thực tế và khoan dung hơn với chính bản thân mình. Hiểu được những giới hạn ấy không phải để biện minh cho sai lầm, mà để thiết kế những lựa chọn thông minh hơn, cá nhân hơn và nhân văn hơn trong một thế giới ngày càng phức tạp.
