Thiên Cơ Trung Quốc của Vương Mông là một tác phẩm tiểu thuyết chính luận giàu chiều sâu, đầy táo bạo và tràn ngập suy tưởng về hiện thực xã hội, văn hóa và số phận con người trong dòng chảy lịch sử Trung Quốc hiện đại. Với giọng văn hài hước, thâm trầm và sắc sảo, Vương Mông – một nhà văn, nhà tư tưởng kỳ cựu của văn đàn Trung Hoa – không chỉ kể một câu chuyện, mà còn mở ra một cuộc đối thoại lớn về bản chất quyền lực, bản sắc dân tộc và sự vận động của lịch sử.
Cốt truyện của Thiên Cơ Trung Quốc xoay quanh một nhân vật đặc biệt: Bành Hữu Nhân – một trí thức kỳ lạ, có tư tưởng phức tạp, từng trải qua nhiều biến động trong thời kỳ cải cách, và luôn mang trong mình những suy tư về “thiên cơ” – tức vận mệnh quốc gia, con người, và cả sự thật bị che giấu dưới lớp bụi thời gian. Với những đoạn hồi tưởng đan xen hiện tại, Vương Mông tạo nên một kết cấu tác phẩm vừa hiện sinh, vừa gần với tinh thần biên niên sử. Nhân vật Bành Hữu Nhân không chỉ là một cá nhân, mà là biểu tượng cho thế hệ trí thức Trung Quốc sống trong sự giằng co giữa niềm tin và hoài nghi, giữa lý tưởng cách mạng và hiện thực khắc nghiệt.
Vương Mông đã khéo léo kết hợp yếu tố chính trị, triết học và đời sống thường nhật để phản ánh một Trung Quốc đang vận động trong nghịch lý. Những suy ngẫm về tự do, kiểm duyệt, kiểm soát tư tưởng, niềm tin vào quyền lực nhà nước và vai trò của trí thức trong việc thức tỉnh xã hội được lồng ghép chặt chẽ vào từng chương truyện. Dù viết về Trung Quốc, nhưng thông điệp mà tác phẩm mang lại có tính toàn cầu – là câu hỏi về sự thật, niềm tin và vị trí của con người trong cỗ máy lịch sử rộng lớn.
Thiên Cơ Trung Quốc không dễ đọc theo nghĩa thông thường. Văn phong của Vương Mông thách thức người đọc bởi tính chất suy tưởng cao, nhiều lớp ẩn dụ và ngôn ngữ dày đặc hình tượng. Tuy nhiên, chính điều đó làm nên giá trị đặc biệt cho cuốn sách. Đây không phải là một tiểu thuyết để giải trí, mà là một cánh cửa dẫn lối người đọc đến những vùng mờ tối của nhận thức xã hội, giúp soi rọi lại chính mình và thế giới xung quanh.
Không phải ngẫu nhiên mà Thiên Cơ Trung Quốc được giới nghiên cứu đánh giá là một trong những tác phẩm có tính phản tư mạnh mẽ nhất của Vương Mông. Nó là tiếng nói can đảm, đầy trí tuệ, về những điều không dễ nói ra – những “thiên cơ” bị che giấu, bị bóp méo, nhưng vẫn còn đó, hiển hiện nơi tận cùng của sự im lặng.
Dành cho những ai quan tâm đến văn học tư tưởng, triết học chính trị và bản chất lịch sử, Thiên Cơ Trung Quốc là một cuốn sách không nên bỏ qua.
