Thiên Long Bát Bộ là một trong những kiệt tác võ hiệp vĩ đại và sâu sắc nhất của nhà văn Kim Dung. Tác phẩm được đánh giá là đỉnh cao về nghệ thuật kể chuyện, kết cấu nhân vật, võ công, và đặc biệt là chiều sâu triết lý nhân sinh. Trong toàn bộ hệ thống tiểu thuyết võ hiệp của Kim Dung, Thiên Long Bát Bộ là tác phẩm đồ sộ cả về nội dung lẫn tư tưởng, được xếp ngang hàng với những áng văn kinh điển của văn học Trung Hoa hiện đại.
Khác với những tiểu thuyết võ hiệp khác tập trung vào một nhân vật chính, Thiên Long Bát Bộ có ba tuyến nhân vật trung tâm gồm: Tiêu Phong (Kiều Phong), Đoàn Dự và Hư Trúc – ba người xuất thân, tính cách và số phận hoàn toàn khác biệt, nhưng định mệnh lại đưa họ đến những bước ngoặt sinh tử trong giang hồ. Mỗi người là một biểu tượng, một khía cạnh của con người khi đối diện với tình yêu, quyền lực, thân phận và niềm tin.
Tiêu Phong là bang chủ Cái Bang – anh hùng khí khái, hào sảng, nhưng mang thân phận người Khiết Đan – dân tộc thù địch với người Hán. Khi sự thật bị phát lộ, chàng rơi vào bi kịch lớn: bị chính người mình bảo vệ ruồng bỏ, tình yêu với A Châu cũng rơi vào oan nghiệt. Tiêu Phong là hiện thân của lòng trung nghĩa và nỗi đau thân phận, một anh hùng cô độc giữa đôi dòng văn hóa – dân tộc.
Đoàn Dự – chàng công tử nước Đại Lý – có trái tim thuần hậu, mê gái nhưng không háo sắc, nhờ cơ duyên học được Bắc Minh Thần Công và Lăng Ba Vi Bộ, trở thành cao thủ giang hồ dù chưa từng thật sự mong muốn điều đó. Tình cảm với Vương Ngữ Yên của Đoàn Dự tuy lãng mạn, nhưng cũng đầy thử thách, ngây ngô và rối rắm.
Hư Trúc – một tiểu hòa thượng Thiếu Lâm, sống khép kín, không có tham vọng – lại bất ngờ rơi vào vòng xoáy của quyền lực khi kế thừa võ công của Tiểu Lý Phi Đao và trở thành chưởng môn phái Tiêu Dao. Từ một kẻ vô danh, Hư Trúc đối mặt với những lựa chọn khó khăn giữa tín ngưỡng và con người thật bên trong.
Tựa đề Thiên Long Bát Bộ lấy cảm hứng từ Phật giáo, chỉ tám loài chúng sinh trong vũ trụ, tượng trưng cho tám kiểu người và tám loại số phận, phản ánh thế giới phức tạp, đầy mâu thuẫn và vô thường. Kim Dung không chỉ xây dựng một thế giới võ lâm hoành tráng, mà còn đặt ra những câu hỏi về đạo đức, nhân quả, lựa chọn và số phận. Ai đúng? Ai sai? Ai là kẻ có tội? Câu trả lời thường không đơn giản, bởi mỗi nhân vật đều hành động theo cách riêng của mình – đúng với chính họ.
Bằng lối viết sâu sắc, bi hùng mà vẫn đậm chất nhân văn, Thiên Long Bát Bộ không chỉ là một tiểu thuyết võ hiệp, mà là một áng văn chương lớn, nơi con người được soi chiếu trong ánh sáng của bi kịch và sự tỉnh thức. Đây là tác phẩm xứng đáng để đọc chậm, nghiền ngẫm và suy tư suốt đời.
