Tự Học – Một Nhu Cầu Thời Đại là một trong những tác phẩm có giá trị thiết thực và lâu dài của học giả Nguyễn Hiến Lê – người dành cả đời để cổ vũ tinh thần học tập, khai mở trí tuệ và nuôi dưỡng ý chí tự lập trong mỗi con người. Trong bối cảnh xã hội hiện đại luôn đổi thay nhanh chóng, tri thức không ngừng được cập nhật và những khuôn mẫu giáo dục truyền thống dần bộc lộ hạn chế, cuốn sách này trở thành một lời nhắc nhở sâu sắc và đầy cảm hứng: tự học không chỉ là một phương pháp, mà là một năng lực sống, một nhu cầu bắt buộc của thời đại.
Ngay từ nhan đề, Tự Học – Một Nhu Cầu Thời Đại đã thể hiện quan điểm chủ đạo của tác phẩm: học không chỉ gói gọn trong trường lớp, mà là quá trình suốt đời, nơi mỗi người phải chủ động khám phá, tiếp thu và làm giàu trí tuệ của chính mình. Nguyễn Hiến Lê – với tư cách là một người từng tự học để trở thành học giả uy tín – đã viết nên cuốn sách này không chỉ bằng lý thuyết mà bằng trải nghiệm thực tế, kết tinh từ cả một đời học tập bền bỉ và sáng tạo.
Cuốn sách được trình bày rõ ràng, mạch lạc, đi từ những khái niệm cơ bản như: thế nào là tự học, vì sao cần tự học, cho đến các phương pháp cụ thể như đọc sách hiệu quả, ghi chép khoa học, cách học ngoại ngữ, quản lý thời gian học tập, lựa chọn tài liệu, tạo động lực học… Không chỉ đề cập đến kỹ năng, tác giả còn nhấn mạnh vai trò của thái độ học tập: sự kiên trì, tò mò, kỷ luật và tinh thần cầu tiến là yếu tố then chốt để tự học thành công.
Nguyễn Hiến Lê không tuyệt đối hóa vai trò của nhà trường, nhưng cũng không phủ nhận tầm quan trọng của nền giáo dục chính quy. Ông chỉ ra rằng, nhà trường chỉ là nơi cung cấp nền tảng cơ bản; còn việc tiếp tục nâng cao kiến thức, hiểu biết xã hội và hoàn thiện nhân cách là trách nhiệm cá nhân. Trong xã hội hiện đại – khi thông tin bùng nổ và kỹ năng cần thiết thay đổi từng ngày – người nào không học liên tục sẽ nhanh chóng bị tụt hậu, dù từng có học vấn cao đến đâu.
Một trong những điểm mạnh của Tự Học – Một Nhu Cầu Thời Đại là giọng văn giản dị, gần gũi nhưng đầy lý trí và truyền cảm hứng. Tác giả không phán xét, không dạy dỗ, mà gợi mở cho người đọc con đường để tự khám phá năng lực bản thân. Những ví dụ thực tế về các danh nhân, học giả thành công nhờ tự học trong sách cũng là minh chứng sinh động, truyền thêm niềm tin và động lực.
Không chỉ là một cuốn cẩm nang hữu ích cho học sinh, sinh viên hay người đi làm, Tự Học – Một Nhu Cầu Thời Đại còn là một tuyên ngôn giáo dục tiến bộ, nhân văn và bền vững. Đọc cuốn sách này, người đọc không chỉ học được cách tự học, mà còn hiểu rằng học tập là hành trình cả đời, là phương tiện để hoàn thiện bản thân, làm chủ cuộc sống và góp phần xây dựng xã hội tiến bộ hơn. Đây là tác phẩm nên có mặt trong mọi tủ sách cá nhân – đặc biệt trong thời đại tri thức và sự đổi mới đang là chìa khóa của thành công.
