Việt Sử Giai Thoại của Đào Trinh Nhất là một tác phẩm lịch sử mang phong cách kể chuyện đặc sắc, góp phần đưa lịch sử Việt Nam ra khỏi khuôn khổ khô cứng của niên đại và sự kiện để trở nên gần gũi, sinh động hơn với đông đảo người đọc. Không viết sử theo lối biên niên hay khảo cứu thuần túy, tác giả lựa chọn hình thức “giai thoại” – những câu chuyện nhỏ, đôi khi tưởng như bên lề, nhưng lại có sức gợi mở mạnh mẽ về con người, thời đại và bản chất của lịch sử.
Cuốn sách tập hợp nhiều mẩu chuyện xoay quanh các nhân vật quen thuộc trong lịch sử Việt Nam, từ vua chúa, quan lại, danh sĩ cho đến những nhân vật ít được nhắc đến trong chính sử. Thông qua những chi tiết đời thường, những tình huống éo le hoặc những quyết định mang tính cá nhân, Đào Trinh Nhất giúp người đọc nhìn thấy lịch sử như một thế giới của con người bằng xương bằng thịt, với tham vọng, mưu lược, đức hạnh và cả những giới hạn rất đời. Lịch sử trong Việt Sử Giai Thoại vì thế không chỉ là chuyện của triều đại và quyền lực, mà còn là câu chuyện về tính cách và số phận.
Một điểm nổi bật của tác phẩm là giọng văn linh hoạt, giàu chất văn chương. Đào Trinh Nhất không che giấu chủ ý kể chuyện để cuốn hút người đọc, nhưng vẫn giữ được tinh thần tôn trọng sử liệu. Các giai thoại được xây dựng dựa trên nền tảng lịch sử, kết hợp với sự chọn lọc và diễn giải tinh tế, giúp câu chuyện vừa có sức hấp dẫn, vừa không rơi vào hư cấu tùy tiện. Nhờ đó, cuốn sách trở thành cầu nối giữa lịch sử học thuật và lịch sử phổ thông, phù hợp với cả người nghiên cứu lẫn người đọc yêu thích lịch sử theo cách nhẹ nhàng.
Thông qua các giai thoại, tác giả cũng thể hiện cái nhìn phê phán và tỉnh táo đối với quá khứ. Những nhân vật lịch sử không được lý tưởng hóa tuyệt đối, mà hiện lên với cả ánh sáng lẫn bóng tối. Có những câu chuyện cho thấy sự khôn ngoan và nhân nghĩa, nhưng cũng có những giai thoại phơi bày sự tàn nhẫn, mưu mô hoặc sai lầm của những người nắm quyền. Chính cách nhìn này giúp Việt Sử Giai Thoại tránh được lối viết lịch sử một chiều, đồng thời khuyến khích người đọc suy nghĩ độc lập về các giá trị và bài học từ quá khứ.
Trong bối cảnh nhiều người cảm thấy lịch sử khó đọc hoặc xa rời đời sống, Việt Sử Giai Thoại giữ một vị trí đặc biệt. Cuốn sách không đặt nặng việc cung cấp kiến thức toàn diện, mà tập trung khơi gợi sự hứng thú và tình yêu lịch sử. Từ những mẩu chuyện ngắn, người đọc có thể mở rộng hiểu biết, tìm lại mạch nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa những gì đã xảy ra và cách con người hôm nay nhìn nhận lịch sử.
Với phong cách kể chuyện duyên dáng, nội dung phong phú và cách tiếp cận giàu tính nhân văn, Việt Sử Giai Thoại của Đào Trinh Nhất là một tác phẩm có giá trị bền lâu. Cuốn sách không chỉ giúp người đọc hiểu thêm về lịch sử Việt Nam, mà còn nhắc nhở rằng lịch sử, suy cho cùng, luôn được tạo nên từ những câu chuyện của con người.
