Vinh Quang Và Quyền Năng của Graham Greene là một trong những tiểu thuyết sâu sắc và u ám nhất của ông, nơi đức tin, tội lỗi và ân sủng được đặt vào một hoàn cảnh cực đoan đến mức mọi ranh giới đạo đức quen thuộc đều bị bào mòn. Cuốn sách không kể về những thánh nhân hoàn hảo, mà về một con người yếu đuối, sa ngã, nhưng vẫn bị buộc phải đối diện với trách nhiệm tinh thần mà mình không đủ sức gánh vác.
Bối cảnh truyện là một bang hư cấu ở Mexico trong thời kỳ chính quyền tiến hành đàn áp tôn giáo dữ dội. Các linh mục bị truy lùng, nhà thờ đóng cửa, việc cử hành thánh lễ trở thành tội phạm có thể bị xử tử. Trong khung cảnh ấy, nhân vật trung tâm được gọi đơn giản là “linh mục rượu” — một người đàn ông nghiện rượu, có con ngoài giá thú, sống trong sợ hãi và xấu hổ. Ông ý thức rất rõ sự sa đọa của mình và tin rằng bản thân không xứng đáng với chức phận linh mục.
Điều làm nên bi kịch của nhân vật này là dù muốn trốn chạy, ông không thể hoàn toàn từ bỏ vai trò của mình. Ở bất cứ nơi nào ông đi qua, vẫn có những con người nghèo khổ, tuyệt vọng tìm đến xin giải tội, xin được làm lễ, xin một dấu hiệu rằng Thiên Chúa chưa bỏ rơi họ. Mỗi lần đáp lại, ông vừa hoàn thành bổn phận, vừa tự kết án bản thân vì tin rằng một linh mục tội lỗi không có quyền làm trung gian cho ân sủng.
Đối trọng với “linh mục rượu” là viên trung úy cảnh sát, người chỉ huy chiến dịch đàn áp. Nhân vật này không được khắc họa như một kẻ ác tàn bạo vô lý. Anh ta lý tưởng, trung thực, tin rằng việc tiêu diệt tôn giáo là cần thiết để xây dựng một xã hội công bằng hơn. Trong mắt anh, các linh mục là biểu tượng của áp bức và mê tín. Sự đối đầu giữa hai nhân vật không phải là cuộc chiến giữa thiện và ác đơn giản, mà là va chạm giữa hai hệ thống niềm tin đều có logic và đều dẫn đến bạo lực.
Graham Greene không đưa ra phán xét dễ dãi. Ông để câu chuyện trôi theo hành trình chạy trốn mệt mỏi của “linh mục rượu”, qua những làng mạc nghèo đói, những con người sống bên lề pháp luật và đạo đức. Chính trong sự thấp hèn ấy, khái niệm về ân sủng được đặt ra một cách nghịch lý: không phải nơi người ta xứng đáng nhất, mà nơi người ta tuyệt vọng nhất.
Nhan đề Vinh Quang Và Quyền Năng mang ý nghĩa mỉa mai sâu sắc. “Vinh quang” không nằm ở sự thuần khiết hay chiến thắng đạo đức, mà ở khả năng chấp nhận hy sinh dù biết mình bất toàn. “Quyền năng” không thuộc về nhà nước hay giáo hội, mà là quyền năng bí ẩn của đức tin, vẫn tồn tại ngay cả khi bị chà đạp và phản bội bởi chính những người đại diện cho nó.
Văn phong của Graham Greene trong tác phẩm này nghiêm khắc, tiết chế và đầy ám ảnh. Không có khoảnh khắc giải thoát dễ chịu, không có sự cứu rỗi rõ ràng theo nghĩa thông thường. Cái kết khép lại trong lặng lẽ, nhưng mở ra một suy tư sâu xa về bản chất của thánh thiện: có thể nó không nằm ở việc tránh xa tội lỗi, mà ở việc không quay lưng với trách nhiệm, ngay cả khi bản thân không còn tin mình xứng đáng.
Vinh Quang Và Quyền Năng là một tiểu thuyết đòi hỏi người đọc sự kiên nhẫn và sẵn sàng đối diện với những câu hỏi khó về đức tin, đạo đức và ân sủng. Đây là một trong những tác phẩm mạnh mẽ nhất của Graham Greene, nơi ông cho thấy con người có thể vừa sa ngã tận cùng, vừa mang trong mình khả năng thiêng liêng mà chính họ không thể tự nhận ra.
