Vụ Án Trường Oxford của Guillermo Martínez là một tiểu thuyết trinh thám trí tuệ đặc biệt, nơi toán học không chỉ là công cụ tư duy mà còn trở thành chiếc chìa khóa mở ra tội ác. Cuốn sách đặt bối cảnh tại Đại học Oxford – không gian học thuật cổ kính, trang nghiêm, tưởng như xa rời bạo lực – để rồi từ đó phơi bày một chuỗi án mạng lạnh lẽo được che giấu dưới lớp vỏ của logic, ký hiệu và những quy luật tưởng chừng tuyệt đối.
Nhân vật kể chuyện là một nghiên cứu sinh toán học trẻ người Argentina, sang Oxford để theo học dưới sự hướng dẫn của Arthur Seldom, một giáo sư toán học lừng danh, lập dị và có phần kiêu ngạo. Mối quan hệ giữa thầy và trò không dựa trên sự gần gũi, mà trên sự va chạm trí tuệ: Seldom đại diện cho tư duy logic thuần túy, niềm tin gần như tuyệt đối vào cấu trúc toán học; còn người kể chuyện vừa ngưỡng mộ, vừa hoài nghi, vừa khao khát được công nhận. Chính từ sự chênh lệch này, câu chuyện dần hình thành một trục căng thẳng âm thầm nhưng bền bỉ.
Chuỗi án mạng bắt đầu không ồn ào, thậm chí có phần kín đáo. Mỗi cái chết đều đi kèm một biểu tượng toán học, một quy luật hay một dãy logic tưởng như ngẫu nhiên nhưng thực chất được sắp đặt cẩn thận. Hung thủ không để lại manh mối theo kiểu truyền thống, mà thách thức những người truy tìm bằng trí tuệ: nếu hiểu được quy luật, có thể đoán trước cái chết tiếp theo; nếu không, mọi suy đoán đều trở nên vô nghĩa. Chính điều này khiến Vụ Án Trường Oxford khác biệt với nhiều tiểu thuyết trinh thám khác – trọng tâm không nằm ở hành động hay rượt đuổi, mà ở suy luận, tranh luận và giới hạn của lý trí con người.
Arthur Seldom là nhân vật đặc biệt cuốn hút. Ông thông minh, sắc bén, nhưng cũng lạnh lùng và đôi khi tàn nhẫn trong cách nhìn đời. Ông tin rằng toán học có thể mô tả thế giới một cách hoàn hảo, và con người chỉ là những kẻ diễn giải không trọn vẹn. Quan điểm này vừa là sức mạnh vừa là điểm mù của ông. Trái lại, người kể chuyện dần nhận ra rằng sự sống – và cả cái chết – không phải lúc nào cũng tuân theo những mô hình khép kín. Qua các cuộc đối thoại giữa hai nhân vật, cuốn sách mở ra những câu hỏi triết học sâu sắc: liệu mọi thứ đều có thể giải thích bằng logic? Nếu một quy luật tồn tại, nó có đảm bảo sự thật không? Và điều gì xảy ra khi con người tin vào lý trí đến mức đánh mất trách nhiệm đạo đức?
Guillermo Martínez không viết một cuốn sách dễ đọc theo nghĩa thông thường. Những đoạn bàn luận về toán học, logic và triết học đòi hỏi sự tập trung, nhưng chính chúng tạo nên bản sắc của tác phẩm. Oxford hiện lên không chỉ như bối cảnh, mà như một mê cung trí tuệ, nơi những hành lang cổ kính phản chiếu những suy nghĩ vòng vèo, nơi tri thức vừa là ánh sáng dẫn đường vừa là bóng tối che giấu tội ác.
Vụ Án Trường Oxford là một tiểu thuyết trinh thám dành cho những ai thích bị thách thức, thích cảm giác phải suy nghĩ cùng nhân vật thay vì chỉ theo dõi diễn biến. Đó là câu chuyện nơi logic không đảm bảo công lý, nơi trí tuệ không đồng nghĩa với sự vô tội, và nơi ranh giới giữa tư duy thuần túy và đời sống con người trở nên mong manh đến đáng sợ.
