Vượn Trần Trụi của Desmond Morris là một trong những tác phẩm kinh điển về nhân học và sinh học hành vi, nơi con người được nhìn nhận không phải qua lăng kính triết học hay tôn giáo, mà như một loài sinh vật trong thế giới tự nhiên. Với giọng văn sắc sảo, thẳng thắn và nhiều khi đầy châm biếm, Desmond Morris – một nhà động vật học người Anh – đã đặt ra câu hỏi táo bạo: “Nếu nhìn con người như một loài vượn không có lông, ta sẽ thấy điều gì?”
Từ góc nhìn sinh học, tác giả xem xét con người như một loài động vật tiến hóa cao, chịu sự chi phối của bản năng, di truyền và hoàn cảnh sống. Vượn Trần Trụi bóc tách hành vi, tâm lý và tập quán xã hội của loài người – từ tình yêu, dục tính, thức ăn, quyền lực cho đến nghệ thuật và chiến tranh – để tìm ra những mối liên hệ sâu xa giữa con người và các loài linh trưởng khác. Bằng cách ấy, Morris khiến độc giả nhận ra rằng nhiều hành vi tưởng chừng “văn minh” thực ra bắt nguồn từ những động lực tự nhiên rất cổ xưa.
Điểm cuốn hút của cuốn sách nằm ở sự táo bạo trong lập luận. Desmond Morris không ngần ngại thách thức quan niệm truyền thống về “con người là sinh vật tách biệt với động vật”. Ông chứng minh rằng chúng ta vẫn mang trong mình những phản xạ, ham muốn và nỗi sợ nguyên thủy – chỉ khác là biết cách che giấu chúng bằng văn hóa và xã hội. Cách diễn đạt hóm hỉnh, logic và đôi khi châm biếm giúp những khái niệm phức tạp trở nên dễ tiếp cận, tạo cảm giác vừa đọc vừa như đang quan sát chính bản thân mình.
Tuy ra đời từ năm 1967, Vượn Trần Trụi vẫn giữ nguyên sức hấp dẫn và tính thời sự. Nó mở ra một cách nhìn khác về con người – không phải để hạ thấp nhân loại, mà để giúp chúng ta hiểu rõ hơn bản chất tự nhiên của chính mình. Nhờ vậy, con người có thể sống hài hòa hơn với bản năng, biết kiểm soát chứ không chối bỏ phần “động vật” trong tâm hồn.
Cuốn sách từng gây nhiều tranh cãi, nhưng chính những tranh luận ấy đã góp phần khẳng định giá trị của nó như một tác phẩm kinh điển về nhân học hiện đại. Vượn Trần Trụi không chỉ là một nghiên cứu khoa học mà còn là lời mời gọi độc giả nhìn lại chính mình – một loài vượn đặc biệt, biết yêu, biết mơ, nhưng vẫn mãi mang trong mình dấu vết của thiên nhiên hoang dã.
