Xứ Tuyết của Yasunari Kawabata là một trong những tiểu thuyết nổi bật nhất của văn học Nhật Bản thế kỷ XX, đồng thời cũng là tác phẩm góp phần quan trọng mang lại cho Kawabata giải Nobel Văn chương năm 1968. Tác phẩm khắc họa vẻ đẹp mong manh, lạnh lẽo nhưng đầy mê hoặc của thiên nhiên miền Bắc Nhật Bản, song song với sự cô độc và nỗi buồn thăm thẳm trong những mối tình không trọn vẹn của con người.
Câu chuyện xoay quanh mối quan hệ giữa Shimamura, một người đàn ông thành thị giàu có, đam mê nghệ thuật nhưng sống xa rời thực tế, và Komako, một geisha ở vùng núi tuyết. Shimamura thường xuyên rời bỏ Tokyo để tìm đến miền đất tuyết hoang sơ, nơi thiên nhiên phủ trắng một màu lạnh giá. Ở đó, ông bị cuốn hút bởi vẻ đẹp trong trẻo, chân thành và giản dị của Komako – một người phụ nữ vừa ngây thơ vừa phức tạp, vừa hồn nhiên vừa chất chứa nỗi buồn sâu lắng.
Mối tình giữa hai người không phải là tình yêu đôi lứa bình thường, mà mang đậm màu sắc bi kịch và biểu tượng. Komako yêu bằng sự dâng hiến, hết lòng nhưng lại bị mắc kẹt trong định mệnh và thân phận. Trong khi đó, Shimamura say mê cái đẹp của cô như một kẻ thưởng ngoạn nghệ thuật, nhưng lại thiếu sự gắn bó thực sự. Sự chênh lệch giữa họ tạo nên một mối tình vừa lãng mạn vừa u sầu, phản chiếu sự bất lực của con người trước khoảng cách giữa mơ mộng và hiện thực.
Yasunari Kawabata không xây dựng Xứ Tuyết theo những cao trào kịch tính, mà thiên về những khoảnh khắc nhỏ bé, tinh tế, nơi cảm xúc nhân vật tan chảy cùng thiên nhiên. Hình ảnh tuyết trắng trải dài vô tận trở thành biểu tượng cho sự thuần khiết, cô đơn, và cả cái chết. Thiên nhiên trong tác phẩm không chỉ là bối cảnh, mà còn soi chiếu nội tâm nhân vật, tạo nên sự cộng hưởng đầy ám ảnh giữa cảnh và tình.
Phong cách văn chương của Kawabata thể hiện rõ đặc trưng của mono no aware – tinh thần thẩm mỹ Nhật Bản gắn liền với sự cảm nhận cái đẹp mong manh, thoáng qua, để rồi từ đó khơi gợi niềm thương cảm sâu xa. Ngôn ngữ trong Xứ Tuyết cô đọng, gợi hình, tinh tế đến mức nhiều đoạn văn giống như những bức tranh thủy mặc, vừa đơn giản vừa thấm đẫm chất thiền.
Không chỉ là một câu chuyện tình buồn, Xứ Tuyết còn là lời chiêm nghiệm về thân phận con người trong dòng chảy vô thường của cuộc sống. Sự kết hợp giữa tình yêu, cái đẹp và nỗi cô đơn khiến tác phẩm này trở thành một áng văn chương vượt thời gian, đem lại cho người đọc không chỉ những rung động thẩm mỹ mà còn những suy ngẫm sâu lắng về sự hiện hữu của chính mình.
