Nửa Kia Của Hitler (La Part de l’autre) của nhà văn Pháp Éric-Emmanuel Schmitt là một tác phẩm văn học đặc biệt, vừa sâu sắc về triết lý, vừa cuốn hút như một tiểu thuyết hư cấu mang đậm tính lịch sử. Cuốn sách đặt ra một giả thuyết táo bạo và đầy ám ảnh: Điều gì sẽ xảy ra nếu Adolf Hitler – người bị Học viện Mỹ thuật Vienna từ chối năm 1908 – lại được nhận vào học? Liệu thế giới có tránh khỏi chiến tranh, diệt chủng và tội ác không tưởng? Và liệu “con quái vật” của thế kỷ 20 có thể trở thành một con người khác – một nghệ sĩ, một kẻ mộng mơ, thay vì nhà độc tài khét tiếng?
Tác phẩm chia làm hai mạch truyện song song: một là câu chuyện có thật của Adolf Hitler như chúng ta đã biết, với sự thất bại, giận dữ, mặc cảm và những biến cố đẩy ông vào bóng tối; một là câu chuyện giả định – nơi Hitler trẻ được Học viện Mỹ thuật chấp nhận, sống cuộc đời nghệ sĩ, yêu đương, trưởng thành và dần trở thành một con người hướng thiện. Schmitt khéo léo đan xen hai tuyến truyện, để từ đó làm nổi bật sự tương phản giữa hai số phận, đồng thời đặt ra câu hỏi lớn về bản chất con người: Liệu cái ác là bản chất hay là hệ quả của hoàn cảnh và lựa chọn?
Thông qua lối viết tinh tế, đầy tính phân tích tâm lý, Éric-Emmanuel Schmitt không tìm cách bào chữa cho Hitler, mà cố gắng hiểu “con người phía sau cái ác” – một người cô đơn, bị tổn thương, đầy mặc cảm và khát khao được công nhận. Ngược lại, ở “nửa kia” giả tưởng, tác giả cho thấy một Hitler khác – vẫn là con người ấy, nhưng được nuôi dưỡng bằng tình yêu, nghệ thuật và sự chấp nhận, từ đó có cơ hội chọn một con đường nhân văn hơn.
Cuốn sách không chỉ dừng lại ở tiểu sử giả định hay tư tưởng triết học. Nó còn là bản suy ngẫm sâu sắc về tự do ý chí, trách nhiệm cá nhân và tác động của xã hội đến mỗi cá thể. Nếu một quyết định nhỏ – như việc trúng tuyển vào một trường nghệ thuật – có thể thay đổi số phận một con người và cả nhân loại, thì mỗi lựa chọn của chúng ta hôm nay cũng có thể mang tính quyết định như thế.
Với Nửa Kia Của Hitler, Éric-Emmanuel Schmitt đã thành công trong việc biến một trong những biểu tượng đen tối nhất của lịch sử thành chất liệu để chiêm nghiệm về tính người. Cuốn sách khiến độc giả không ngừng tự hỏi: điều gì đã tạo ra cái ác? Và trong mỗi người, liệu có một “nửa kia” – một khả năng trở thành tốt đẹp hơn – nếu được trao cơ hội?
Nửa Kia Của Hitler không chỉ là một tiểu thuyết xuất sắc về mặt hình thức, mà còn là một tác phẩm triết học đậm chất nhân văn, buộc chúng ta nhìn sâu hơn vào chính mình và vào những gì làm nên con người. Đây là cuốn sách khiến ta suy nghĩ mãi ngay cả sau khi đã gấp lại trang cuối cùng.
