Cuốn sách Nam Phương – Hoàng Hậu Cuối Cùng của nhà nghiên cứu Lý Nhân Phan Thư Lang là một trong những tác phẩm hiếm hoi khai thác sâu và toàn diện về cuộc đời của Nam Phương Hoàng hậu – người phụ nữ cuối cùng nắm giữ vai trò Hoàng hậu trong lịch sử chế độ quân chủ Việt Nam. Bằng giọng văn trang nhã, cùng nguồn tư liệu phong phú và xác tín, tác giả đã khắc họa hình ảnh một người phụ nữ tài sắc, trí tuệ và có tầm ảnh hưởng trong giai đoạn đầy biến động của lịch sử dân tộc.
Nam Phương, tên thật là Nguyễn Hữu Thị Lan, sinh năm 1914 trong một gia đình Công giáo giàu có và danh giá tại miền Nam. Bà được giáo dục tại Pháp và thông thạo nhiều ngôn ngữ, sở hữu kiến thức sâu rộng và phẩm chất quý phái từ rất sớm. Năm 1934, bà trở thành Hoàng hậu sau khi kết hôn với vua Bảo Đại – vị hoàng đế cuối cùng của triều Nguyễn. Đây là một sự kiện lớn, không chỉ vì sự kết hợp của hai dòng họ quyền quý mà còn bởi bà là người phụ nữ miền Nam đầu tiên giữ ngôi Hoàng hậu trong lịch sử triều đình Huế.
Qua từng chương sách, tác giả Lý Nhân Phan Thư Lang tái hiện chân thực cuộc đời Hoàng hậu Nam Phương: từ khi bước chân vào chốn cung đình với vai trò là người vợ, người mẹ của các hoàng tử và công chúa, cho đến khi bà rút lui khỏi chính trường và sống những năm tháng cuối đời lặng lẽ nơi đất Pháp. Cuộc đời bà là biểu tượng của sự giao thoa giữa truyền thống và hiện đại, giữa văn hóa Đông – Tây trong một giai đoạn đất nước đang chuyển mình.
Điểm đặc biệt của tác phẩm là cách khai thác hình ảnh Nam Phương Hoàng hậu không chỉ như một biểu tượng nhan sắc hay danh xưng hoàng tộc, mà còn là người phụ nữ sâu sắc, biết nhìn xa trông rộng. Bà quan tâm đến giáo dục, đạo đức, và đặc biệt là luôn giữ bản lĩnh trong những biến cố chính trị quan trọng. Dù sống trong bối cảnh bị ràng buộc bởi lễ nghi cung đình, Nam Phương vẫn giữ vững nhân cách độc lập và lòng tự trọng đáng khâm phục.
Cuốn sách cũng giúp độc giả hiểu hơn về bối cảnh lịch sử những năm cuối của triều Nguyễn, sự tan rã của chế độ quân chủ và vai trò mờ dần của hoàng tộc trong xã hội hiện đại. Tác giả không hề sa đà vào bi kịch hay tô vẽ hình ảnh lý tưởng, mà trung thành với tư liệu và giữ được cái nhìn khách quan, trang trọng.
Nam Phương – Hoàng Hậu Cuối Cùng không chỉ là cuốn tiểu sử về một nhân vật lịch sử mà còn là một tác phẩm văn hóa, giúp người đọc chiêm nghiệm về phẩm giá, sự chọn lựa và vai trò của người phụ nữ trong dòng chảy lịch sử. Đây là cuốn sách nên đọc với lòng trân trọng và suy ngẫm.
