Thi Nhân Và Sát Nhân của Robert Van Gulik là một trong những cuốn tiểu thuyết trinh thám – lịch sử đặc sắc nhất trong loạt truyện nổi tiếng về Địch Công, vị quan án lỗi lạc dưới triều Đường. Tác phẩm không chỉ mang đến một vụ án mạng bí ẩn đầy thử thách mà còn tái hiện không khí văn hóa, xã hội Trung Hoa cổ đại, nơi mà thi ca và nghệ thuật có thể song hành cùng bóng tối của tội ác.
Câu chuyện mở đầu tại một vùng đất thịnh vượng nhưng ngầm chứa nhiều mâu thuẫn. Địch Công trên đường công cán bất ngờ dừng chân ở một huyện nhỏ, nơi ông tình cờ tham gia vào cuộc thi thơ do các nho sĩ và văn nhân trong vùng tổ chức. Giữa bầu không khí tao nhã ấy, một vụ án mạng bất ngờ xảy ra: một thi nhân danh tiếng được phát hiện chết thảm, hiện trường mang nhiều dấu vết kỳ lạ, khiến cái chết vừa giống một vụ tự sát vừa gợi ý một âm mưu giết người tinh vi.
Ngay từ đầu, Địch Công đã nhận thấy sự bất thường: một số bài thơ để lại dường như chứa đựng ám hiệu, còn mối quan hệ phức tạp giữa các văn nhân, quan lại và cả những người phụ nữ trong vùng lại dấy lên nhiều nghi ngờ. Mỗi nhân vật liên quan đều có động cơ riêng, từ đố kỵ tài năng, tình ái rắc rối, đến những mối lợi ích chính trị ngấm ngầm. Những vần thơ vốn dĩ để ca tụng tài hoa và cái đẹp, nay lại trở thành manh mối dẫn đến tội ác lạnh lùng.
Địch Công buộc phải vừa hóa giải các câu đố trong thi ca, vừa phân tích tâm lý con người để lần theo dấu vết của hung thủ. Vụ án càng đi sâu, ông càng nhận ra cái chết của thi nhân không đơn giản là mối tư thù cá nhân, mà còn liên quan đến những mưu đồ lớn hơn, thậm chí có thể làm lung lay cả uy tín của giới sĩ phu trong vùng. Sự kết hợp giữa tài trí điều tra sắc bén, khả năng quan sát tinh tế cùng sự am hiểu văn hóa, thi pháp giúp Địch Công dần bóc tách được lớp màn bí ẩn, đưa sự thật phơi bày ra ánh sáng.
Điểm cuốn hút đặc biệt của Thi Nhân Và Sát Nhân nằm ở sự giao thoa giữa nghệ thuật và tội ác. Robert Van Gulik đã khéo léo khai thác bối cảnh Trung Hoa cổ, nơi thơ văn được coi trọng như biểu tượng của phẩm hạnh và trí tuệ, nhưng đồng thời cũng có thể trở thành công cụ che giấu sự thật. Độc giả không chỉ theo dõi một vụ án ly kỳ mà còn được bước vào thế giới văn nhân đầy kiêu hãnh, nơi danh vọng và ghen tỵ có thể dẫn đến những bi kịch không thể lường trước.
Với bút pháp nhuần nhuyễn, Van Gulik dựng nên một câu chuyện trinh thám chặt chẽ, logic, đồng thời giàu màu sắc văn hóa phương Đông. Thi Nhân Và Sát Nhân không chỉ là hành trình truy tìm hung thủ, mà còn là một cuộc chiêm nghiệm về mối quan hệ giữa tài năng, danh vọng và bóng tối trong tâm hồn con người. Chính điều đó khiến cuốn sách trở thành một trong những tác phẩm tiêu biểu, thể hiện trọn vẹn tinh thần vừa trí tuệ vừa nhân văn của loạt truyện Địch Công.
