Báu Vật Của Đời của Mạc Ngôn là một tiểu thuyết đặc sắc, vừa hiện thực vừa huyền ảo, phản ánh sâu sắc lịch sử đầy biến động của Trung Quốc thế kỷ XX qua số phận của một gia đình nhiều thế hệ. Đây là một trong những tác phẩm tiêu biểu thể hiện rõ nét phong cách văn chương của Mạc Ngôn: dữ dội, táo bạo nhưng thấm đẫm chất nhân văn, nơi cái bi và cái hài hòa quyện trong một bản hòa ca vừa bi tráng vừa mỉa mai.
Trung tâm câu chuyện là Thượng Quan Lỗ Thị – một người phụ nữ nông thôn kiên cường, sinh ra và nuôi dưỡng mười bốn người con trong bối cảnh xã hội đầy biến động: từ thời quân phiệt, chiến tranh Trung – Nhật, nội chiến, đến công cuộc xây dựng xã hội mới. Bà là hiện thân của sức sống mãnh liệt, của thiên tính nữ bất khuất và cũng là “báu vật” quý giá nhất trong ký ức gia đình và cả dân tộc.
Thông qua hình tượng Lỗ Thị, Mạc Ngôn đã dựng lên một bức chân dung đồ sộ về phụ nữ Trung Hoa, người gắn bó máu thịt với đất đai, với gia đình, người gánh chịu tất cả khổ đau mà lịch sử trút xuống, nhưng vẫn kiên cường bám trụ, sinh sôi, và duy trì mạch sống. Sự hi sinh thầm lặng của bà cũng chính là sợi dây níu giữ gia đình Thượng Quan qua bao sóng gió.
Điểm độc đáo của Báu Vật Của Đời nằm ở cách Mạc Ngôn triển khai cốt truyện theo lối biên niên sử gia tộc, đan xen giữa bi kịch cá nhân và thảm họa lịch sử. Qua hành trình sinh nở, nuôi dưỡng và chứng kiến sự trưởng thành – cũng như sự đổ vỡ – của các con, Lỗ Thị trở thành chứng nhân sống động của cả một thế kỷ. Tác phẩm vì vậy không chỉ là câu chuyện gia đình, mà còn là một bản sử thi nông thôn, nơi cá nhân và cộng đồng gắn kết trong dòng chảy thời gian dữ dội.
Tính hiện thực trong tiểu thuyết được Mạc Ngôn đẩy đến mức táo bạo, không né tránh những chi tiết trần trụi về đói nghèo, bệnh tật, cái chết, và cả những dục vọng bản năng. Tuy nhiên, song song với đó là chất huyền ảo, châm biếm và đôi khi hài hước, khiến bức tranh hiện thực thêm phần đa chiều và sinh động. Ngôn ngữ giàu hình ảnh, nhịp điệu mạnh mẽ và cấu trúc nhiều lớp khiến người đọc vừa say mê vừa ám ảnh.
Qua Báu Vật Của Đời, Mạc Ngôn đặt ra câu hỏi về ý nghĩa của sự sống, về sự trường tồn của con người trước những đổi thay dữ dội của lịch sử. Trong tất cả những biến cố, sự bền bỉ, tình mẫu tử và sức mạnh sinh tồn chính là “báu vật” quý giá nhất mà đời ban tặng. Đây chính là giá trị nhân văn sâu xa làm nên sức sống lâu bền cho tác phẩm và cũng khẳng định vị thế độc đáo của Mạc Ngôn trong nền văn học thế giới.
