Tuyển Tập Nguyễn Hiến Lê – Tập 4: Văn Học là phần đặc sắc trong bộ tuyển tập đồ sộ ghi dấu một đời trước tác, nghiên cứu và cống hiến của học giả Nguyễn Hiến Lê – người đã dành trọn tâm huyết cho việc khai mở tri thức và vun bồi văn hóa dân tộc. Nếu ba tập đầu tiên giúp người đọc lần lượt đi qua thế giới của triết học, sử học và ngữ học, thì ở tập này, Nguyễn Hiến Lê dẫn ta bước vào lĩnh vực mà ông yêu mến sâu sắc nhất: văn học – nơi tâm hồn, tư tưởng và nghệ thuật của con người được kết tinh thành chữ nghĩa.
Trong Tuyển Tập Nguyễn Hiến Lê – Tập 4: Văn Học, người đọc có dịp gặp lại một Nguyễn Hiến Lê vừa là nhà nghiên cứu, vừa là người thưởng thức văn chương bằng cả trái tim. Ông khảo cứu các nền văn học lớn trên thế giới – từ Hy Lạp, La Mã, Trung Hoa đến châu Âu hiện đại – để chỉ ra những giá trị tư tưởng, đạo đức và thẩm mỹ ẩn chứa trong từng thời kỳ. Không dừng ở việc phân tích tác phẩm hay giới thiệu tác giả, Nguyễn Hiến Lê luôn quan tâm đến cái gốc văn hóa, cái “tinh thần thời đại” đã sản sinh ra những dòng văn học ấy. Nhờ vậy, mỗi trang viết của ông vừa chứa đựng kiến thức sâu rộng, vừa toát lên sự rung cảm tinh tế trước cái đẹp của ngôn từ và tư tưởng.
Một phần quan trọng của tập sách được dành cho văn học Việt Nam. Nguyễn Hiến Lê tiếp cận văn học dân tộc với lòng trân trọng và tỉnh táo, từ văn học cổ điển với Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương… đến văn học cận – hiện đại với những cây bút mang tinh thần canh tân. Ông không chỉ phân tích giá trị nghệ thuật của tác phẩm mà còn đề cao nhân cách và tấm lòng của người cầm bút – những con người dùng chữ nghĩa để phản chiếu đời sống, để gìn giữ đạo lý và khơi dậy tinh thần dân tộc.
Nguyễn Hiến Lê coi văn học như một con đường tu dưỡng tâm hồn. Theo ông, đọc văn không chỉ để giải trí hay trau dồi ngôn ngữ, mà còn để học cách sống, cách yêu thương và cách hiểu con người. Vì thế, trong Tuyển Tập Nguyễn Hiến Lê – Tập 4: Văn Học, ta bắt gặp nhiều suy tư của ông về đạo đức trong sáng tác, về trách nhiệm xã hội của người viết, và về mối liên hệ giữa văn học với triết học, lịch sử, ngôn ngữ – những lĩnh vực ông đã nghiên cứu ở các tập trước. Tất cả kết nối thành một hệ thống tư tưởng nhất quán: tri thức và nghệ thuật đều phải hướng con người đến sự khai sáng và hoàn thiện bản thân.
Phong cách viết của Nguyễn Hiến Lê trong tập này vẫn giữ được nét đặc trưng: giản dị, trong sáng và đầy cảm hứng truyền đạt. Ông không phô trương uyên bác, mà luôn tìm cách đưa người đọc đến gần với văn chương, khơi gợi trong họ tình yêu học hỏi và thưởng thức cái đẹp. Mỗi bài viết trong tập sách giống như một cuộc trò chuyện chân thành giữa người thầy và người học trò, giữa hai tâm hồn cùng yêu chữ nghĩa.
Tuyển Tập Nguyễn Hiến Lê – Tập 4: Văn Học vì thế không chỉ là công trình nghiên cứu văn học giá trị, mà còn là một lời tri ân của tác giả dành cho văn chương – nguồn sống tinh thần đã nuôi dưỡng ông suốt cả đời. Đây là tập sách dành cho những ai yêu văn học, trân trọng chữ nghĩa và muốn tìm hiểu sâu hơn về vai trò của văn chương trong việc hình thành nhân cách, nuôi dưỡng tâm hồn và bồi đắp văn hóa Việt Nam.
