Phú Riềng Đỏ của Trần Tử Bình là một tác phẩm ký sự – hồi ức mang giá trị lịch sử đặc biệt, ghi lại một trong những sự kiện tiêu biểu của phong trào công nhân và cách mạng Việt Nam thời kỳ đầu thế kỷ XX. Cuốn sách không chỉ kể về cuộc đấu tranh nổi tiếng tại đồn điền cao su Phú Riềng, mà còn tái hiện sinh động bối cảnh xã hội, tinh thần phản kháng và quá trình giác ngộ cách mạng của giai cấp công nhân dưới ách thực dân.
Trần Tử Bình viết Phú Riềng Đỏ từ tư cách người trong cuộc, trực tiếp tham gia tổ chức và lãnh đạo phong trào. Chính vì vậy, tác phẩm mang đậm hơi thở thực tế, không qua lăng kính lý thuyết hay tuyên truyền khô cứng. Những trang sách mở ra cuộc sống khắc nghiệt của công nhân cao su: lao động nặng nhọc, bệnh tật, đói nghèo, sự áp bức tàn bạo của chủ đồn điền và bộ máy cai trị. Phú Riềng hiện lên như một không gian u tối, nơi con người bị bóc lột đến tận cùng, nhưng cũng chính tại đó, tinh thần phản kháng được hun đúc mạnh mẽ.
Điểm nổi bật của Phú Riềng Đỏ là quá trình hình thành ý thức đấu tranh tập thể. Cuộc nổi dậy của công nhân Phú Riềng không phải là hành động bột phát, mà là kết quả của sự tổ chức, tuyên truyền, vận động bền bỉ. Trần Tử Bình kể lại cách những hạt giống cách mạng được gieo âm thầm giữa rừng cao su, cách niềm tin được xây dựng trong điều kiện vô cùng nguy hiểm, nơi mỗi sai sót nhỏ đều có thể phải trả giá bằng mạng sống hoặc những năm tháng tù đày.
Tác phẩm cũng dành nhiều trang để khắc họa con người cụ thể trong phong trào: những công nhân nghèo khổ nhưng gan góc, những cán bộ cách mạng trẻ tuổi kiên định, sẵn sàng hy sinh vì lý tưởng. Các nhân vật không được lý tưởng hóa một chiều, mà hiện lên với cả nỗi sợ, do dự và sự trưởng thành dần trong thử thách. Chính điều này tạo nên chiều sâu nhân văn cho cuốn sách, giúp lịch sử trở nên gần gũi và sống động.
Văn phong của Trần Tử Bình mạch lạc, trực diện, giàu chi tiết thực tế. Lối kể giản dị, đôi khi mang sắc thái báo cáo, nhưng không khô khan, bởi luôn gắn liền với trải nghiệm cá nhân và cảm xúc của người viết. Những đoạn mô tả cảnh lao động, đàn áp, đấu tranh tập thể tạo nên nhịp điệu căng thẳng, phản ánh rõ tính chất khốc liệt của cuộc đối đầu giữa công nhân và chế độ thực dân.
Phú Riềng Đỏ không chỉ có ý nghĩa như một tác phẩm văn học ký ức, mà còn là một tư liệu lịch sử quan trọng về phong trào công nhân và sự ra đời của tổ chức cách mạng trong những năm đầu. Cuốn sách giúp người đọc hiểu rõ hơn vì sao những cuộc đấu tranh tưởng như nhỏ bé lại có thể trở thành mốc son trong lịch sử cách mạng Việt Nam.
Với giá trị lịch sử, tư liệu và nhân văn đan xen, Phú Riềng Đỏ là tác phẩm dành cho những ai muốn tìm hiểu lịch sử từ góc nhìn người trong cuộc, nơi cách mạng không hiện lên như khái niệm trừu tượng, mà như một hành trình được trả giá bằng mồ hôi, máu và niềm tin của những con người rất đỗi bình thường.
