Hồi Ký Trần Văn Giàu là một tác phẩm tự thuật giàu giá trị lịch sử và tư tưởng, ghi lại cuộc đời, hành trình cách mạng và những chiêm nghiệm sâu sắc của giáo sư – nhà cách mạng Trần Văn Giàu, một trong những trí thức lớn của Việt Nam thế kỷ XX. Cuốn hồi ký không chỉ là câu chuyện cá nhân của một con người từng đi qua những khúc quanh dữ dội của thời đại, mà còn là tấm gương phản chiếu của cả một thế hệ đã sống, đấu tranh và cống hiến trọn vẹn cho dân tộc.
Sinh ra ở vùng đất Nam Bộ, Trần Văn Giàu sớm tiếp thu tinh thần yêu nước và tư tưởng tiến bộ. Ông tham gia phong trào cách mạng từ rất trẻ, từng trải qua nhiều lần bị bắt, tù đày, nhưng ý chí kiên cường và niềm tin vào độc lập dân tộc chưa bao giờ lung lay. Trong Hồi Ký Trần Văn Giàu, người đọc được chứng kiến một hành trình dài – từ những ngày hoạt động bí mật trong phong trào thanh niên, đến vai trò lãnh đạo kháng chiến chống Pháp và những năm tháng sau hòa bình, khi ông trở lại với sự nghiệp giáo dục, nghiên cứu và viết sử.
Tác phẩm không chỉ ghi lại các biến cố lớn của lịch sử Việt Nam hiện đại mà còn hé lộ suy tư của một trí thức yêu nước về con đường phát triển của dân tộc, mối quan hệ giữa cách mạng và tri thức, giữa đạo đức và quyền lực. Giọng văn trong hồi ký điềm tĩnh, dung dị nhưng chứa đựng sức nặng của trải nghiệm và trí tuệ. Trần Văn Giàu không tô vẽ công trạng, mà kể lại bằng thái độ chân thành, đôi khi pha chút tự giễu, khiến cuốn sách trở nên gần gũi, chân thực.
Đặc biệt, phần cuối của Hồi Ký Trần Văn Giàu mang nhiều suy ngẫm triết học và nhân sinh. Ở tuổi xế chiều, ông nhìn lại cuộc đời không chỉ với niềm tự hào của người chiến sĩ, mà còn với tâm thế của một học giả suốt đời truy tìm chân lý. Qua từng trang viết, người đọc cảm nhận rõ hình ảnh một con người kiên cường nhưng khiêm tốn, sắc sảo nhưng đầy nhân hậu, luôn đặt lợi ích dân tộc lên trên mọi toan tính cá nhân.
Hồi Ký Trần Văn Giàu là tư liệu quý giá cho những ai quan tâm đến lịch sử Việt Nam thế kỷ XX, đặc biệt là phong trào cách mạng ở Nam Bộ. Đây không chỉ là một hồi ký chính trị, mà còn là cuốn sách về đạo lý sống, về sức mạnh của niềm tin và trí tuệ con người trong những thời khắc khốc liệt của lịch sử.
