Bác Sĩ Cuối Cùng Dưới Tán Hoa Anh Đào của Atsuto Ninomiya là một tiểu thuyết lịch sử – nhân văn ám ảnh, tái hiện một trong những lát cắt tăm tối nhất của thế kỷ XX qua số phận của những con người bị cuốn vào cơn lốc chiến tranh và chủ nghĩa cực đoan. Tác phẩm đặt câu hỏi sâu sắc về đạo đức, trách nhiệm cá nhân và ranh giới mong manh giữa y học cứu người với khoa học phục vụ hủy diệt.
Bối cảnh câu chuyện xoay quanh Đơn vị 731 của quân đội Nhật Bản trong Thế chiến II, một đơn vị bí mật chuyên tiến hành thí nghiệm sinh học và hóa học trên con người. Thay vì kể lại lịch sử theo lối khô cứng, Atsuto Ninomiya lựa chọn tiếp cận từ góc nhìn cá nhân, tập trung vào những bác sĩ, nhà khoa học và nạn nhân, để phơi bày bi kịch của tri thức khi bị tách rời khỏi đạo đức.
Nhân vật trung tâm là một bác sĩ trẻ, được đào tạo bài bản, mang trong mình lý tưởng chữa bệnh cứu người, nhưng dần bị cuốn vào guồng máy thí nghiệm vô nhân đạo. Anh không được khắc họa như một kẻ ác thuần túy, mà là con người đầy mâu thuẫn: vừa ghê sợ những gì mình chứng kiến, vừa không đủ can đảm để chống lại hệ thống. Chính sự do dự, im lặng và thỏa hiệp ấy khiến nhân vật trở nên đáng sợ hơn bất kỳ kẻ phản diện lộ liễu nào, bởi nó phản ánh khả năng cái ác được duy trì bởi những con người “bình thường”.
Song song với tuyến nhân vật bác sĩ là hình ảnh các nạn nhân bị gọi bằng những cái tên vô cảm, bị tước đoạt nhân tính và biến thành “vật thí nghiệm”. Atsuto Ninomiya không sa đà vào mô tả bạo lực trực diện, mà để nỗi kinh hoàng hiện lên qua những chi tiết lạnh lùng, chính xác, gần với văn phong y khoa. Sự tiết chế này khiến cảm giác đau đớn càng trở nên nặng nề, bởi người đọc buộc phải đối diện với sự tàn nhẫn trong trạng thái gần như tỉnh táo tuyệt đối.
Hình ảnh “tán hoa anh đào” trong nhan đề mang ý nghĩa biểu tượng mạnh mẽ. Hoa anh đào, vốn gắn liền với cái đẹp mong manh và tinh thần võ sĩ đạo, trở thành phông nền đầy mỉa mai cho những hành vi phi nhân tính. Cái đẹp truyền thống của văn hóa Nhật Bản được đặt cạnh sự hủy hoại con người, tạo nên sự đối lập đau đớn giữa thẩm mỹ và đạo đức. Dưới tán hoa ấy, sự sống bị đo lường, cắt xẻ và hủy bỏ nhân danh khoa học và lòng trung thành với quốc gia.
Một trong những điểm đáng chú ý của Bác Sĩ Cuối Cùng Dưới Tán Hoa Anh Đào là cách tác giả đặt trách nhiệm không chỉ lên cá nhân, mà lên cả hệ thống. Những bác sĩ tham gia thí nghiệm không phải tất cả đều là quái vật, nhưng họ bị trói buộc bởi kỷ luật quân đội, bởi tham vọng học thuật, bởi nỗi sợ bị đào thải hoặc trừng phạt. Cuốn sách cho thấy cái ác không chỉ sinh ra từ lòng thù hận, mà còn từ sự phục tùng mù quáng và việc từ bỏ quyền phán xét đạo đức của chính mình.
Tác phẩm không nhằm mục đích kết án lịch sử một cách đơn giản, mà hướng người đọc đến sự suy ngẫm lâu dài. Khi khoa học không còn đặt con người làm trung tâm, khi tri thức bị tách khỏi lòng trắc ẩn, ranh giới giữa tiến bộ và tội ác trở nên vô cùng mong manh. Câu chuyện của Atsuto Ninomiya vì thế không chỉ thuộc về quá khứ, mà còn là lời cảnh báo dành cho hiện tại và tương lai.
Bác Sĩ Cuối Cùng Dưới Tán Hoa Anh Đào là một cuốn sách nặng nề nhưng cần thiết. Nó không đem lại cảm giác an ủi, mà để lại dư chấn đạo đức kéo dài, buộc người đọc đối diện với câu hỏi cốt lõi: trong những thời khắc tăm tối nhất của lịch sử, điều gì khiến một con người vẫn có thể tự gọi mình là bác sĩ, hay rộng hơn, là con người.
