Bích Huyết Kiếm là một trong những tiểu thuyết võ hiệp sớm nhất của Kim Dung, được sáng tác vào thập niên 1950. Tác phẩm lấy bối cảnh vào cuối thời Minh – một thời kỳ rối ren, mục nát và chia rẽ, khi triều đình thối nát, nhân dân lầm than, và các thế lực phản kháng bắt đầu trỗi dậy. Trên nền lịch sử đầy biến động ấy, Bích Huyết Kiếm kể lại hành trình trưởng thành và đấu tranh của Viên Thừa Chí – một chàng trai mang trọng trách trả thù cho cha và gánh vác chí lớn phục quốc.
Mở đầu tác phẩm là sự kiện Viên Sùng Hoán – phụ thân của Viên Thừa Chí – bị hoàng đế Sùng Trinh hãm hại oan uổng, khiến cả gia tộc rơi vào bi kịch. Viên Thừa Chí từ nhỏ đã sống trong ẩn dật, được truyền thụ võ công từ các bậc cao nhân, mang trong lòng khát vọng rửa sạch nỗi oan của cha và góp sức vào sự nghiệp cứu nước. Trong quá trình phiêu bạt giang hồ, anh không chỉ trải qua nhiều trận chiến kịch liệt, mà còn gặp gỡ nhiều anh hùng, nghĩa sĩ cũng như đối mặt với những lựa chọn khó khăn giữa tình cảm và đại nghĩa.
Tên gọi Bích Huyết Kiếm (Thanh kiếm nhuốm máu bi tráng) vừa mang tính biểu tượng, vừa thể hiện rõ chủ đề trung tâm của truyện: mối liên hệ giữa cá nhân và thời đại, giữa ân oán gia tộc và vận mệnh quốc gia. Cây kiếm trong truyện là di vật do người anh hùng Lý Tự Thành để lại, tượng trưng cho chí khí cách mạng, nhưng cũng ẩn chứa những bi kịch và mất mát không thể tránh khỏi của một thời đại đầy biến động.
Khác với các nhân vật anh hùng truyền thống trong tiểu thuyết võ hiệp, Viên Thừa Chí là hình mẫu nhân vật lý tưởng ban đầu của Kim Dung: chính trực, nghĩa khí, tài ba và đầy lòng vị tha. Tuy nhiên, qua hành trình đầy máu lửa, nhân vật dần trở nên sâu sắc và phức tạp hơn khi buộc phải đưa ra những quyết định vượt ngoài đúng sai thông thường – giữa việc theo đuổi tình yêu với Hạ Thanh Thanh, hay giữ vững nghĩa vụ với dân tộc, giữa việc hòa hợp với các anh hùng hảo hán hay bị cuốn vào vòng xoáy quyền lực của lịch sử.
Một trong những điểm nổi bật của Bích Huyết Kiếm là sự kết hợp giữa yếu tố võ hiệp và lịch sử. Kim Dung không chỉ tái hiện một thời kỳ rối ren của triều Minh, mà còn lồng ghép các sự kiện và nhân vật có thật như Sùng Trinh, Viên Sùng Hoán, Lý Tự Thành hay Ngô Tam Quế. Tuy nhiên, ông không tuyệt đối hóa lịch sử, mà sử dụng bối cảnh để khắc họa tâm lý nhân vật, để lại nhiều khoảng trống cho người đọc suy ngẫm về bản chất của trung nghĩa, phản bội và sự thay đổi của thời cuộc.
So với những tác phẩm sau này của Kim Dung, Bích Huyết Kiếm tuy chưa đạt đến độ chín về chiều sâu tư tưởng hay cấu trúc kể chuyện, nhưng vẫn là một tác phẩm đầy nhiệt huyết, đậm chất bi hùng và nhân văn. Nó mở đầu cho mạch sáng tác sử thi võ hiệp gắn liền với vận mệnh quốc gia – điều làm nên dấu ấn riêng biệt của Kim Dung trong lòng hàng triệu độc giả châu Á suốt nhiều thế hệ.
