Bitcoin – Bong Bóng Tài Chính Hay Tương Lai Của Tiền Tệ của Mark Gates là một cuốn sách nhập môn nhưng không hời hợt về hiện tượng Bitcoin và tiền mã hóa, đặt chúng vào bối cảnh rộng lớn của lịch sử tiền tệ, hệ thống tài chính toàn cầu và những biến động kinh tế hiện đại. Thay vì đứng hẳn về một phía ủng hộ hay phủ định, tác giả chọn cách tiếp cận phân tích: Bitcoin là gì, vì sao nó xuất hiện, và điều gì khiến nó vừa được tung hô như cuộc cách mạng, vừa bị chỉ trích như một bong bóng đầu cơ nguy hiểm.
Cuốn sách mở đầu bằng việc lý giải những khái niệm cốt lõi xoay quanh Bitcoin một cách tương đối dễ hiểu: blockchain, khai thác (mining), tính khan hiếm kỹ thuật số, cơ chế phi tập trung và vai trò của mật mã học. Mark Gates không sa đà vào kỹ thuật phức tạp, mà tập trung làm rõ ý nghĩa kinh tế và xã hội của những nguyên lý này, giúp người đọc nhận ra vì sao Bitcoin lại thách thức trực tiếp mô hình tiền tệ do ngân hàng trung ương kiểm soát.
Một phần quan trọng của tác phẩm dành để đặt Bitcoin trong lịch sử dài của tiền tệ, từ vàng, tiền giấy cho đến hệ thống tài chính hiện đại dựa trên niềm tin và nợ công. Tác giả cho thấy Bitcoin không xuất hiện ngẫu nhiên, mà là phản ứng trước các cuộc khủng hoảng tài chính, đặc biệt là khủng hoảng năm 2008, khi niềm tin vào ngân hàng và chính phủ bị lung lay. Trong bối cảnh đó, Bitcoin được nhìn nhận như một nỗ lực tạo ra “tiền không cần niềm tin”, nơi thuật toán thay thế cho các định chế trung gian.
Song song với những lập luận tích cực, Mark Gates dành dung lượng đáng kể để phân tích mặt trái của Bitcoin. Cuốn sách đề cập đến biến động giá cực mạnh, hiện tượng đầu cơ, nguy cơ bong bóng tài chính, các vụ lừa đảo, cũng như vấn đề tiêu thụ năng lượng và tác động môi trường của hoạt động khai thác. Tác giả không né tránh những câu hỏi gai góc về việc liệu Bitcoin có thực sự phù hợp để trở thành tiền tệ trong đời sống hằng ngày, hay chỉ đóng vai trò như một tài sản đầu tư mang tính đầu cơ cao.
Điểm đáng chú ý của Bitcoin – Bong Bóng Tài Chính Hay Tương Lai Của Tiền Tệ nằm ở cách tác giả phân tích phản ứng của các chính phủ, ngân hàng trung ương và hệ thống tài chính truyền thống. Bitcoin được đặt trong thế đối đầu và tương tác với các chính sách tiền tệ, quy định pháp lý và xu hướng phát triển của tiền kỹ thuật số do nhà nước phát hành. Qua đó, cuốn sách mở rộng vấn đề từ Bitcoin sang tương lai của tiền tệ nói chung, nơi công nghệ buộc các thể chế lâu đời phải thay đổi.
Về tổng thể, tác phẩm không nhằm đưa ra một lời khẳng định dứt khoát rằng Bitcoin là cứu tinh hay hiểm họa. Mark Gates dẫn dắt người đọc đi qua các luận điểm đối lập, cung cấp dữ liệu, ví dụ và lập luận để người đọc tự hình thành quan điểm. Với giọng văn trung tính, giàu tính giải thích, cuốn sách phù hợp với những ai muốn hiểu Bitcoin vượt ra ngoài những cơn sốt giá, nhìn nó như một hiện tượng kinh tế – xã hội phản ánh sự khủng hoảng niềm tin và khát vọng đổi mới của thế giới tài chính đương đại.
