Cải Cách Giáo Dục Nhật Bản của Ozaki Mugen là một cuốn sách quan trọng, đi sâu vào quá trình thay đổi nền giáo dục Nhật Bản trong bối cảnh hiện đại, đồng thời phân tích những thách thức mà đất nước này phải đối mặt trong nỗ lực xây dựng một thế hệ công dân vừa giỏi tri thức, vừa giàu nhân cách. Tác phẩm không chỉ là một nghiên cứu học thuật, mà còn mang tính thực tiễn cao, giúp người đọc hiểu rõ vì sao Nhật Bản luôn được xem là một trong những quốc gia có nền giáo dục tiên tiến hàng đầu thế giới.
Tác giả mở đầu bằng việc khái quát lịch sử giáo dục Nhật Bản, từ những ảnh hưởng của Nho học thời kỳ phong kiến, đến cải cách mạnh mẽ sau Thế chiến II dưới sự giám sát của Hoa Kỳ, và cuối cùng là những đổi mới trong kỷ nguyên toàn cầu hóa. Qua từng giai đoạn, Ozaki Mugen chỉ ra rằng nền giáo dục Nhật không ngừng thích nghi để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội, đồng thời duy trì được bản sắc văn hóa dân tộc.
Một nội dung nổi bật của Cải Cách Giáo Dục Nhật Bản là phân tích sâu về triết lý giáo dục đặc trưng của xứ sở hoa anh đào: sự kết hợp giữa trí dục, đức dục và thể dục. Người Nhật coi trọng việc đào tạo con người toàn diện, không chỉ nhấn mạnh đến kiến thức hàn lâm mà còn bồi dưỡng tính kỷ luật, ý thức cộng đồng và tinh thần tự lập. Điều này lý giải tại sao các trường học Nhật Bản không thuê lao công mà chính học sinh tự dọn dẹp lớp học, qua đó rèn luyện tinh thần trách nhiệm và sự tôn trọng tập thể.
Bên cạnh đó, tác giả cũng đi sâu vào những thách thức mà giáo dục Nhật đang đối diện. Trong xã hội hiện đại, sự cạnh tranh khốc liệt của các kỳ thi, áp lực học tập nặng nề và tình trạng “học để thi” đã khiến không ít học sinh rơi vào khủng hoảng tinh thần. Hiện tượng “hikikomori” (thanh thiếu niên tự cô lập khỏi xã hội) và tỷ lệ tự tử ở học sinh được nêu ra như những hồi chuông cảnh báo. Từ đó, Ozaki Mugen phân tích các nỗ lực cải cách của chính phủ và các tổ chức giáo dục nhằm tạo ra môi trường học tập nhân văn, giảm áp lực và khuyến khích sự sáng tạo.
Một điểm đặc sắc khác của sách là so sánh giáo dục Nhật với các mô hình giáo dục ở phương Tây. Nhật Bản không hoàn toàn sao chép mà luôn chọn lọc, điều chỉnh để phù hợp với điều kiện trong nước. Ví dụ, thay vì tập trung tuyệt đối vào cá nhân như Mỹ, giáo dục Nhật vẫn giữ tinh thần cộng đồng, đề cao sự hòa hợp và trách nhiệm xã hội.
Ozaki Mugen cũng dành nhiều trang viết về xu hướng cải cách gần đây, như việc áp dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy, mở rộng chương trình giáo dục quốc tế, cũng như chú trọng hơn đến việc phát triển năng lực mềm cho học sinh. Ông cho rằng trong kỷ nguyên toàn cầu hóa, Nhật Bản cần đào tạo ra những con người vừa có khả năng cạnh tranh quốc tế, vừa không đánh mất gốc rễ văn hóa dân tộc.
Với cách viết rõ ràng, lập luận chặt chẽ và nhiều dẫn chứng sinh động, Cải Cách Giáo Dục Nhật Bản không chỉ cung cấp kiến thức bổ ích cho các nhà nghiên cứu, mà còn gợi mở nhiều suy ngẫm cho phụ huynh, giáo viên và những ai quan tâm đến giáo dục. Cuốn sách mang đến một cái nhìn toàn diện, giúp độc giả hiểu rằng cải cách giáo dục không chỉ là thay đổi chương trình học, mà còn là sự thay đổi trong cách tư duy, cách nhìn nhận về vai trò của giáo dục trong việc hình thành con người và xã hội.
