Đường Sống – Văn Thư Nghị Luận Chọn Lọc của Lev Nikolayevich Tolstoy là một tập hợp những tư tưởng triết học, tôn giáo và đạo đức được cô đọng từ giai đoạn muộn trong cuộc đời của nhà văn vĩ đại người Nga. Đây không phải là tiểu thuyết hư cấu như Chiến Tranh Và Hòa Bình hay Anna Karenina, mà là kết tinh của hành trình tìm kiếm chân lý, khi Tolstoy rời bỏ hào quang văn chương để hướng đến đời sống tinh thần và đạo lý con người.
Sau khi trải qua khủng hoảng tinh thần sâu sắc vào những năm trung niên, Tolstoy nhận ra sự trống rỗng của danh vọng và của cải. Ông bắt đầu đi tìm ý nghĩa đích thực của cuộc sống qua việc nghiên cứu Kinh Thánh, triết học, đạo đức học và những tôn giáo phương Đông. Đường Sống chính là kết quả của quá trình giác ngộ đó – một tập văn nghị luận, những đoạn ghi chép, trích dẫn và suy tư mà Tolstoy dành để hướng dẫn con người sống thiện lành, nhân ái, có trách nhiệm và tỉnh thức.
Trong từng trang viết, Tolstoy nói về lòng vị tha, về sự chân thành, về mối liên hệ giữa con người và Thượng đế, đồng thời lên án bạo lực, chiến tranh, áp bức và lòng tham. Ông tin rằng bản chất con người vốn hướng thiện, nhưng xã hội và quyền lực đã làm méo mó linh hồn họ. Vì thế, con đường duy nhất để đạt tới hạnh phúc là trở về với nội tâm, lắng nghe tiếng nói của lương tâm và sống hòa hợp với tự nhiên cùng tha nhân.
Điểm đặc sắc của Đường Sống nằm ở chỗ nó không mang tính lý thuyết khô khan. Mỗi trang viết đều như một lời khuyên đạo đức giản dị, đôi khi chỉ vài dòng nhưng giàu sức lay động. Tolstoy chọn cách viết gần gũi, không giáo điều, khiến người đọc cảm thấy như đang nghe một người thầy hiền từ trò chuyện, khuyên nhủ bằng chính kinh nghiệm sống của ông.
Tác phẩm còn cho thấy sự hòa quyện giữa tư tưởng Thiên Chúa giáo và tinh thần phương Đông – đặc biệt là ảnh hưởng của Phật giáo và Lão giáo – trong cách Tolstoy bàn về vô thường, khiêm nhường, và từ bi. Từ đó, Đường Sống trở thành một cẩm nang đạo đức cho mọi thời đại, không chỉ với người Nga mà với bất kỳ ai đang kiếm tìm bình an và ý nghĩa giữa cuộc đời biến động.
Lev Tolstoy, ở tuổi xế chiều, đã viết những dòng trong Đường Sống như một di chúc tinh thần cho nhân loại: “Sống vì mình là khổ đau, sống vì người là hạnh phúc.” Tác phẩm không chỉ là sự khai sáng triết lý sống của một vĩ nhân, mà còn là tấm gương phản chiếu khát vọng sâu xa của con người – khát vọng được sống một đời có ý nghĩa, chân thực và trong sáng.
