Gái Điếm của Nguyễn Văn Học là một tiểu thuyết mang đậm tính xã hội, phản ánh hiện thực khốc liệt của những phận người bị gạt ra bên lề cuộc sống. Với văn phong sắc sảo, đôi khi gai góc, tác phẩm không chỉ khắc họa số phận một cô gái hành nghề mại dâm, mà còn đặt ra những câu hỏi nhức nhối về nhân tính, sự tha hóa và cái nhìn định kiến của xã hội.
Nhân vật trung tâm của truyện là một cô gái trẻ, sinh ra trong nghèo đói, thiếu thốn tình thương, giáo dục và cơ hội. Cô lớn lên trong môi trường bất ổn, nơi những giấc mơ bị vùi dập bởi thực tế khắc nghiệt. Bị ép buộc hoặc dụ dỗ vào con đường bán thân, cô dần đánh mất chính mình, nhưng đồng thời lại bộc lộ một bản năng sinh tồn mãnh liệt và một khát khao làm lại cuộc đời không bao giờ tắt.
Điều khiến Gái Điếm trở nên khác biệt là cách Nguyễn Văn Học tiếp cận đề tài nhạy cảm này không theo hướng giật gân hay khai thác sự thương hại rẻ tiền. Thay vào đó, ông khéo léo dựng nên chân dung một con người đầy mâu thuẫn: vừa yếu đuối vừa mạnh mẽ, vừa cam chịu vừa nổi loạn, vừa tội nghiệp vừa đáng trách. Người đọc không thể đơn thuần phán xét nhân vật theo chuẩn mực đạo đức cũ, mà buộc phải nhìn nhận bối cảnh xã hội, những áp lực vô hình và hữu hình đã đẩy cô vào ngõ cụt.
Tác phẩm cũng phơi bày sự giả dối và đạo đức giả của những tầng lớp tự cho mình là “trên cao”. Trong khi ngoài miệng lên án gay gắt tệ nạn, chính họ lại âm thầm tiếp tay hoặc lợi dụng những cô gái như nhân vật chính. Hệ thống bảo trợ, sự bất công, thói quen che đậy và sự thiếu cảm thông đã biến những con người lầm đường thành nạn nhân kéo dài của một vòng xoáy không lối thoát.
Bên cạnh đó, Gái Điếm còn mở ra những tia hy vọng lấp lánh dù rất mong manh. Đó có thể là một ánh nhìn cảm thông, một bàn tay chìa ra đúng lúc, hay thậm chí chỉ là khao khát được làm người đúng nghĩa – đủ để khiến nhân vật dằn vặt, đấu tranh và hy vọng về một cuộc sống khác. Những chi tiết này khiến truyện không chìm trong bi kịch, mà mang chiều sâu nhân văn mạnh mẽ.
Với Gái Điếm, Nguyễn Văn Học không ngần ngại đi sâu vào vùng tối của xã hội – nơi người ta dễ ngoảnh mặt làm ngơ. Ông không tô hồng hiện thực, cũng không lãng mạn hóa khổ đau. Tác phẩm giống như một cú tát thức tỉnh, nhắc nhở người đọc rằng phía sau mỗi ánh đèn mờ, mỗi thân phận bị gọi bằng cái tên đầy định kiến, vẫn còn đó một con người – với những vết thương, nỗi cô đơn và ước mơ rất thật.
