Giải mã Phạm Xuân Ẩn của Hoàng Hải Vân là một tác phẩm báo chí – lịch sử đặc biệt, mang đậm tinh thần tìm tòi sự thật, khơi mở những góc khuất về cuộc đời và sự nghiệp của một trong những điệp viên kiệt xuất nhất của thế kỷ XX: Phạm Xuân Ẩn. Cuốn sách không chỉ dựng lại chân dung một con người, mà còn hé lộ cả một thời đại đầy biến động, nơi trí tuệ, bản lĩnh và lòng trung thành của người chiến sĩ tình báo Việt Nam trở thành biểu tượng cho tinh thần dân tộc và nghệ thuật tình báo đỉnh cao.
Phạm Xuân Ẩn – nhà báo của Time đồng thời là điệp viên chiến lược của cách mạng Việt Nam – từ lâu đã là nhân vật được bao phủ bởi nhiều lớp sương mù lịch sử. Bằng những tư liệu quý giá, lời kể từ đồng đội, bạn bè quốc tế và nhất là các nguồn tin độc quyền, Hoàng Hải Vân đã tái hiện hành trình phi thường ấy với sự tỉ mỉ và trung thực hiếm có. Cuốn sách đưa người đọc đi qua từng giai đoạn trong cuộc đời Phạm Xuân Ẩn: từ thời thanh niên học tập ở Mỹ, đến khi ông trở về Sài Gòn, sống giữa những nhân vật quyền lực nhất của CIA và giới báo chí phương Tây, cho đến ngày đất nước thống nhất và sự thật về thân phận của ông được tiết lộ.
Điều đặc sắc trong Giải mã Phạm Xuân Ẩn là cách tác giả không chỉ mô tả người điệp viên như một huyền thoại, mà còn như một con người đầy mâu thuẫn và suy tư. Ông yêu nghề báo, trân trọng sự thật, nhưng cũng phải sống trong lớp vỏ dối trá cần thiết để hoàn thành sứ mệnh. Tác giả đặt ra những câu hỏi sâu sắc về lằn ranh giữa nghĩa vụ và tình cảm, giữa chân lý và bí mật, giữa con người thật và vai diễn trong thế giới tình báo. Chính nhờ đó, hình tượng Phạm Xuân Ẩn trong cuốn sách không hề khô cứng, mà hiện lên vừa gần gũi, vừa cao cả.
Ngòi bút Hoàng Hải Vân không sa vào tán dương hay thần thoại hóa, mà tập trung “giải mã” – đúng như tên gọi – bằng sự công tâm và kiến thức vững chắc của một nhà báo điều tra kỳ cựu. Cuốn sách vì vậy mang giá trị tư liệu và nhân văn sâu sắc, giúp thế hệ hôm nay hiểu rõ hơn về những người đã lặng lẽ góp phần làm nên lịch sử. Giải mã Phạm Xuân Ẩn là một tác phẩm vừa hấp dẫn, vừa suy tư, nhắc nhở rằng đằng sau mọi chiến công là những con người với trái tim, lý tưởng và cả những hy sinh thầm lặng không thể đo đếm.
