Hầu Tử Và Lão Hổ của Robert Van Gulik là một tiểu thuyết trinh thám cổ trang trong loạt truyện về Địch Công, tiếp tục thể hiện tài năng của tác giả trong việc tái hiện xã hội Trung Hoa cổ đại cùng những vụ án phức tạp và đầy thử thách. Tác phẩm đặc biệt gây ấn tượng bởi cách đan xen giữa nhiều vụ việc tưởng chừng rời rạc nhưng lại cùng quy tụ về một mối, hé lộ bản chất con người qua lòng tham, dục vọng và sự đấu tranh sinh tồn.
Bối cảnh câu chuyện mở ra khi Địch Công được cử đến một vùng đất hẻo lánh nằm gần núi rừng hiểm trở, nơi thường xuyên xảy ra những vụ mất tích bí ẩn. Dân gian đồn rằng vùng núi này bị “lão hổ” quỷ dữ ám, mỗi khi có người mất tích thì thường chỉ còn lại dấu vết máu cùng những câu chuyện rùng rợn. Song, trong quá trình tìm hiểu, Địch Công sớm nhận thấy đằng sau nỗi sợ mê tín ấy là những uẩn khúc phức tạp liên quan đến cả con người sống.
Ngay khi ông đặt chân đến, hai vụ án mạng nhanh chóng làm dậy sóng cả vùng. Một người thợ săn bị phát hiện chết với những vết thương kinh khủng trên thân thể, dấu vết để lại chẳng khác nào bị hổ vồ. Gần như cùng thời điểm đó, một thương nhân giàu có bị sát hại ngay trong dinh thự của mình, và bên cạnh thi thể lại xuất hiện dấu hiệu kỳ lạ: một hình khắc gợi đến bóng dáng con hầu tử (khỉ). Sự tương phản giữa hai biểu tượng – hầu tử và lão hổ – dường như chính là đầu mối gợi mở cho toàn bộ vụ án, nhưng cũng khiến mọi người rơi vào hỗn loạn, không biết đâu là thật, đâu là giả.
Địch Công phải đối diện với hàng loạt nhân vật khả nghi: một vị phú thương chuyên bóc lột dân nghèo, nhóm tiều phu rừng núi với những bí mật bất chính, kẻ thủ lĩnh thổ phỉ khét tiếng vùng biên, và cả những quan lại địa phương mang lòng dạ đen tối. Mỗi người đều có động cơ, có câu chuyện riêng được giấu kín, và cũng đều có thể liên quan tới các vụ án. Trong lúc đó, những truyền thuyết về hổ thần và những màn “xuất hiện” đáng sợ của loài thú dữ càng khiến sự việc bị bao phủ bởi lớp màn huyền bí.
Quá trình điều tra của Địch Công được tác giả xây dựng như một cuộc đấu trí căng thẳng. Ông không chỉ phải lần theo những chứng cứ hữu hình – dấu chân, vết máu, vật chứng – mà còn phải đọc thấu tâm lý con người, tách bạch sự thật khỏi những lớp che đậy khéo léo. Khi các mảnh ghép dần khớp lại, độc giả được chứng kiến một âm mưu tinh vi, nơi những vụ án tưởng chừng tách biệt thực ra đều liên quan chặt chẽ, phản ánh sự tàn nhẫn của lòng tham và sự biến chất của con người trong hoàn cảnh khắc nghiệt.
Điểm hấp dẫn của Hầu Tử Và Lão Hổ không chỉ nằm ở cách thức phá án mà còn ở bức tranh xã hội được tái hiện. Qua những nhân vật mang tính biểu tượng – hầu tử đại diện cho sự láu cá, khôn khéo; lão hổ gợi nhắc đến sức mạnh tàn bạo và nỗi sợ hãi – Robert Van Gulik đặt ra câu hỏi sâu xa về mối quan hệ giữa con người và thú tính trong chính bản chất họ. Khi sự thật được phơi bày, điều khiến người đọc ám ảnh không chỉ là cách kẻ phạm tội che giấu hành vi, mà còn là sự thật cay đắng rằng chính con người mới là loài nguy hiểm hơn cả dã thú.
Hầu Tử Và Lão Hổ là một tác phẩm tiêu biểu của Robert Van Gulik, vừa kịch tính, vừa giàu tính biểu tượng, đem lại cho độc giả cảm giác hồi hộp của một vụ án ly kỳ đồng thời gợi mở những suy tư về đạo đức và bản chất nhân sinh. Đây là một minh chứng nữa cho sự tài hoa của tác giả khi dung hòa giữa cốt truyện trinh thám phương Tây và không khí, phong vị đậm chất Á Đông.
