Hóa Thân của Franz Kafka là một trong những tác phẩm kinh điển nhất của văn học thế kỷ XX, đồng thời cũng là tác phẩm tiêu biểu phản ánh thế giới quan và phong cách độc đáo của Kafka. Cuốn truyện ngắn này mở đầu bằng một tình tiết gây sốc, vừa phi lý vừa ám ảnh: Gregor Samsa, một nhân viên bán hàng cần mẫn và tận tụy, tỉnh dậy vào một buổi sáng và phát hiện mình đã biến thành một con côn trùng khổng lồ.
Kafka không lý giải nguyên nhân của sự biến đổi kỳ dị ấy, bởi điều ông quan tâm không phải là tính logic của sự kiện mà là những hệ quả xã hội và tâm lý mà nó kéo theo. Gregor vốn là trụ cột tài chính của gia đình, gánh vác trách nhiệm nuôi sống cha mẹ và em gái. Thế nhưng, khi trở thành một sinh vật ghê tởm, anh nhanh chóng bị gia đình xa lánh, ghê sợ, rồi dần dần coi như gánh nặng cần loại bỏ. Từ vị trí là một con người tận tụy hy sinh, Gregor bị hạ thấp thành một loài vật vô dụng, mất đi tiếng nói, mất đi sự hiện diện trong xã hội loài người.
Tác phẩm đi sâu khắc họa sự tha hóa và nỗi cô độc tận cùng của con người trong xã hội hiện đại. Gregor không chỉ bị mắc kẹt trong hình hài quái dị, mà còn bị tước đoạt nhân phẩm và tình yêu thương. Gia đình, vốn là chỗ dựa tinh thần duy nhất, lại trở thành nơi ruồng bỏ anh. Cách mà cha mẹ và em gái đối xử với Gregor phản ánh sự ích kỷ, tàn nhẫn của những mối quan hệ tưởng như thiêng liêng, đồng thời bộc lộ sự băng hoại của các giá trị đạo đức khi con người chỉ còn được đánh giá qua khả năng lao động và cống hiến vật chất.
Kafka sử dụng bút pháp siêu thực, lạnh lùng và đầy ẩn dụ để dựng nên một câu chuyện có thể khiến người đọc vừa kinh hoàng vừa thương cảm. Bi kịch của Gregor Samsa trở thành hình ảnh ẩn dụ cho sự tha hóa của con người trong guồng quay vô cảm của xã hội công nghiệp, nơi cá nhân bị bóp nghẹt, cô lập và đánh mất nhân tính. Đồng thời, Hóa Thân cũng phơi bày nỗi sợ sâu thẳm về sự mất kết nối giữa con người với nhau, về cảm giác bị bỏ rơi, bị coi thường và bị gạt ra bên lề.
Với dung lượng không dài nhưng sức gợi lớn, Hóa Thân đã vượt khỏi phạm vi của một truyện ngắn để trở thành biểu tượng trong văn học hiện đại. Đây là tác phẩm tiêu biểu cho “chủ nghĩa Kafkaesque” – khái niệm chỉ những tình huống phi lý, ngột ngạt, nơi con người rơi vào trạng thái bất lực trước những lực lượng vô hình của xã hội và định mệnh.
Hóa Thân không chỉ là một câu chuyện kỳ quái về sự biến thành côn trùng, mà còn là tấm gương phản chiếu những nỗi sợ, những ám ảnh hiện sinh, và sự cô đơn tuyệt đối của con người trong một thế giới dường như không còn chỗ cho sự đồng cảm. Đây chính là lý do tác phẩm của Kafka vẫn còn nguyên giá trị và sức ám ảnh đối với độc giả khắp thế giới cho đến ngày nay.
