Khung Cửa Hẹp của André Gide là một trong những tiểu thuyết mang tính biểu tượng nhất của văn học Pháp đầu thế kỷ XX, gói ghém những xung đột nội tâm tinh tế, nỗi đau thầm lặng và sự giằng xé giữa khao khát cá nhân với khát vọng tinh thần. Xuất bản lần đầu năm 1909, tác phẩm đã khẳng định phong cách đặc trưng của Gide: một văn chương vừa trong sáng, vừa đầy ám ảnh, nơi mỗi câu chữ là sự đối thoại giữa khát vọng tình yêu và ý thức luân lý khắt khe.
Câu chuyện được kể lại qua lời của Jérôme, một chàng trai mang trong mình tình cảm chân thành, sâu sắc dành cho cô em họ Alissa. Hai người lớn lên bên nhau, nảy sinh tình cảm thuần khiết nhưng lại bị bao phủ bởi những chuẩn mực đạo đức, tôn giáo và khát vọng hướng đến sự hoàn hảo tinh thần. Alissa là nhân vật trung tâm, hiện thân của lý tưởng trong sáng và sự khổ hạnh. Cô yêu Jérôme, nhưng thay vì đi theo con đường của hạnh phúc giản dị, Alissa lại lựa chọn sự hy sinh, né tránh tình yêu, khước từ bản thân để hướng tới một thứ “cao thượng” mơ hồ, vượt ngoài đời sống thường nhật.
Trong quá trình ấy, Jérôme vừa khát khao vừa dằn vặt. Anh chứng kiến Alissa ngày càng xa cách, dồn nén tình yêu cho đến khi nó tan biến trong im lặng và đau khổ. Cánh cửa hẹp trong nhan đề chính là biểu tượng cho con đường khó đi – con đường của sự thanh khiết tuyệt đối, nhưng đồng thời cũng là cánh cửa khép lại trước những niềm vui bình dị và tình yêu chân thật của con người.
Điểm độc đáo của Khung Cửa Hẹp nằm ở sự tinh tế trong miêu tả tâm lý. Gide không dựng nên những bi kịch kịch tính bên ngoài, mà để bi kịch diễn ra trong nội tâm nhân vật. Tình yêu bị kìm nén, sự giằng xé giữa xác thịt và tinh thần, giữa hạnh phúc đời thường và lý tưởng siêu hình được phơi bày qua từng trang viết nhẹ nhàng nhưng đầy sức nặng. Alissa trở thành hình ảnh của một linh hồn bị ràng buộc bởi khát vọng hoàn hảo, để rồi chính sự khổ hạnh ấy lại khiến cô đánh mất hạnh phúc và gieo vào Jérôme một nỗi đau không nguôi.
Bằng lối viết giản dị mà giàu ám ảnh, Gide đưa người đọc vào một không gian tĩnh lặng, nơi những rung động tinh tế và sự khắc khoải nội tâm trở nên mãnh liệt hơn bất kỳ hành động kịch tính nào. Khung Cửa Hẹp không chỉ là một câu chuyện tình yêu buồn, mà còn là một ám dụ về sự đối đầu giữa lý tưởng và thực tại, giữa khát vọng tuyệt đối và nhu cầu hạnh phúc bình thường của con người.
Tiểu thuyết này cũng phản chiếu những mâu thuẫn trong chính con người Gide: vừa khao khát tự do, vừa bị ám ảnh bởi chuẩn mực đạo đức và tôn giáo. Vì thế, tác phẩm vừa mang tính tự truyện, vừa mang tính triết lý, mở ra một chiều sâu suy tưởng về bản chất tình yêu và sự sống.
Khung Cửa Hẹp là một trong những kiệt tác giúp André Gide khẳng định vị thế trong văn học thế giới, góp phần đưa ông đến giải Nobel Văn học năm 1947. Đây là cuốn tiểu thuyết dành cho những ai trân trọng sự tinh tế, yêu thích những câu chuyện lặng lẽ mà dữ dội, và muốn tìm hiểu đến tận cùng những bí ẩn trong tâm hồn con người.
