Lịch Sử Việt Nam bộ 15 tập là một công trình nghiên cứu đồ sộ, do Viện Sử học Việt Nam chủ trì biên soạn, được xem như bộ quốc sử hiện đại có quy mô toàn diện và hệ thống nhất tính đến nay. Tập thể nhiều thế hệ sử gia uy tín đã dày công biên soạn bộ sách trong nhiều thập kỷ, nhằm tái hiện trọn vẹn tiến trình lịch sử Việt Nam từ buổi đầu dựng nước cho đến cuối thế kỷ XX. Đây không chỉ là một tài liệu khoa học hàn lâm, mà còn là kết tinh của tri thức, tâm huyết và trách nhiệm của giới nghiên cứu trước lịch sử dân tộc.
Bộ sách được chia thành 15 tập, mỗi tập tập trung vào một giai đoạn lịch sử riêng, vừa nối tiếp vừa bổ sung cho nhau, tạo thành bức tranh toàn diện về sự hình thành, tồn tại và phát triển của dân tộc Việt Nam. Ngay ở những tập đầu tiên, độc giả được dẫn dắt ngược về thời tiền sử, thời kỳ các vua Hùng dựng nước, sự hình thành của Văn Lang – Âu Lạc, những bước đi chập chững nhưng mang tính khai mở của nền văn minh lúa nước. Những chương này vừa mang màu sắc huyền thoại vừa dựa trên khảo cổ và sử liệu, giúp người đọc hình dung rõ ràng về cội nguồn xa xưa của dân tộc.
Từ tập ba, bốn trở đi, bộ sách đi sâu vào giai đoạn Bắc thuộc và quá trình đấu tranh giành độc lập. Hình ảnh Hai Bà Trưng, Bà Triệu, Lý Bí, Phùng Hưng hiện lên như những biểu tượng kháng cự, khẳng định sức sống bền bỉ của tinh thần tự chủ. Tới thời Ngô – Đinh – Tiền Lê, lịch sử ghi nhận sự ra đời của nhà nước quân chủ độc lập, đặt nền tảng cho kỷ nguyên phong kiến Việt Nam. Những triều đại kế tiếp như Lý, Trần, Lê được miêu tả chi tiết qua các sự kiện chống ngoại xâm lẫy lừng, từ chiến công trên sông Bạch Đằng của Ngô Quyền đến ba lần kháng chiến chống Mông – Nguyên, rồi cuộc kháng Minh gian khổ nhưng huy hoàng.
Bộ sách dành nhiều tập cho thời kỳ Lê sơ, Lê Trung Hưng, Trịnh – Nguyễn phân tranh và triều Nguyễn, phân tích không chỉ khía cạnh chính trị, quân sự mà còn cả đời sống xã hội, văn hóa, kinh tế. Những biến động lớn như phong trào nông dân khởi nghĩa, Tây Sơn khởi nghĩa, công cuộc thống nhất đất nước của Quang Trung – Nguyễn Huệ được tái hiện sinh động, cho thấy sự chuyển mình mạnh mẽ của lịch sử dân tộc.
Các tập cuối cùng tập trung vào giai đoạn cận – hiện đại, khi Việt Nam đối diện với sự xâm lược của thực dân Pháp, rồi quá trình đấu tranh giành độc lập trong thế kỷ XX. Những sự kiện trọng đại như phong trào Cần Vương, Đông Kinh Nghĩa Thục, Xô Viết Nghệ Tĩnh, Cách mạng tháng Tám 1945, kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ đều được phân tích sâu sắc. Bộ sách không chỉ ghi lại chiến công, mà còn phơi bày những mất mát, hy sinh cùng sự chuyển đổi về tư tưởng, tổ chức xã hội trong bối cảnh toàn cầu biến động.
Một giá trị nổi bật của Lịch Sử Việt Nam bộ 15 tập nằm ở cách tiếp cận vừa hàn lâm, khoa học, vừa gần gũi với độc giả. Các tác giả không chỉ liệt kê sự kiện khô cứng, mà còn đặt chúng vào bối cảnh rộng lớn, phân tích nguyên nhân, hệ quả, đồng thời nêu bật vai trò của nhân dân – những chủ thể thực sự làm nên lịch sử. Bên cạnh chính trị và quân sự, bộ sách còn chú trọng đến kinh tế, văn hóa, tôn giáo, giáo dục, góp phần tạo ra cái nhìn đa chiều và sâu rộng hơn.
Với độ dày hàng nghìn trang, Lịch Sử Việt Nam bộ 15 tập là kết tinh của tri thức nhiều thế hệ, là tài liệu tham khảo không thể thiếu cho sinh viên, nhà nghiên cứu và độc giả quan tâm. Đây không chỉ là bộ sách để hiểu về quá khứ, mà còn là tấm gương phản chiếu hiện tại và hành trang cho tương lai, khẳng định sức sống mãnh liệt của dân tộc Việt Nam qua năm tháng gian khó và vinh quang.
