Nạn Đói Năm 1945 Ở Việt Nam – Những Chứng Tích Lịch Sử là một công trình nghiên cứu đồ sộ và đầy tính nhân văn của hai học giả: Giáo sư Văn Tạo – nhà sử học hàng đầu Việt Nam, và Giáo sư Furuta Motoo – nhà sử học Nhật Bản uy tín, giàu tâm huyết với lịch sử Việt Nam. Cuốn sách không chỉ là sự ghi nhận khách quan và đầy đủ về một trong những thảm họa nhân đạo nghiêm trọng nhất trong lịch sử hiện đại Việt Nam, mà còn là lời cảnh tỉnh sâu sắc về những hậu quả khôn lường của chính trị thực dân, chiến tranh và sự thờ ơ của bộ máy cai trị trước sinh mạng con người.
Nạn đói năm 1945 cướp đi sinh mạng của khoảng 2 triệu người dân Việt Nam, chủ yếu ở miền Bắc – đặc biệt là các tỉnh trung du và đồng bằng sông Hồng. Đây không chỉ là một bi kịch nhân đạo khủng khiếp, mà còn là một lát cắt quan trọng giúp hiểu rõ hơn về bối cảnh xã hội – chính trị Việt Nam cuối thời kỳ Pháp thuộc, khi Nhật Bản chiếm đóng Đông Dương, và những nguyên nhân sâu xa dẫn đến sự sụp đổ của chế độ thực dân, đồng thời thúc đẩy phong trào cách mạng dân tộc.
Trong Nạn Đói Năm 1945 Ở Việt Nam – Những Chứng Tích Lịch Sử, hai tác giả không chỉ dừng lại ở việc thống kê dữ liệu, mà đã tiến hành khảo cứu công phu từ nhiều nguồn tài liệu trong và ngoài nước, bao gồm cả tài liệu lưu trữ của chính quyền Pháp, Nhật, hồi ký của nhân chứng, ghi chép địa phương và các báo cáo chính thức. Cuốn sách tập hợp các chứng tích, câu chuyện, hình ảnh và nhân chứng sống, làm nổi bật tấn thảm kịch diễn ra trên một đất nước vốn đã kiệt quệ vì chiến tranh, bóc lột, thiên tai và sự quản lý tàn nhẫn của thực dân – phát xít.
Bên cạnh việc tái hiện chân thực bối cảnh nạn đói, cuốn sách cũng đưa ra những phân tích sâu sắc về nguyên nhân dẫn đến thảm họa: chính sách vơ vét lương thực của phát xít Nhật để phục vụ chiến tranh, hệ thống quan liêu của chính quyền bảo hộ Pháp, hậu quả từ thiên tai, mất mùa, hệ thống vận tải bị tê liệt, và sự thờ ơ, thiếu nhân đạo từ những người nắm quyền thời bấy giờ. Sự phân tích khách quan, khoa học của hai học giả đến từ hai quốc gia từng ở hai phía đối nghịch càng khiến cuốn sách mang giá trị đối thoại và hòa giải cao.
Giá trị lớn nhất của Nạn Đói Năm 1945 Ở Việt Nam không chỉ nằm ở việc phục dựng lịch sử, mà còn ở chỗ nó đặt con người – đặc biệt là những người dân nghèo – vào trung tâm của ký ức tập thể. Cuốn sách không tô vẽ hay đổ lỗi phiến diện, mà hướng đến cái nhìn nhân văn, đau đáu về thân phận và sinh mệnh con người trong cơn xoáy của lịch sử.
Đây là một tác phẩm cần thiết cho bất kỳ ai muốn hiểu sâu về lịch sử hiện đại Việt Nam, về tội ác của chủ nghĩa thực dân và phát xít, cũng như về giá trị của sự thật, nhân đạo và lòng trắc ẩn. Nạn Đói Năm 1945 Ở Việt Nam – Những Chứng Tích Lịch Sử là một lời nhắc nhở mạnh mẽ về quá khứ đau thương để chúng ta biết trân trọng hòa bình, sự sống và tình người trong hiện tại.
