Lũ Người Quỷ Ám của Fyodor Dostoyevsky là một trong những tác phẩm đồ sộ và phức tạp nhất của văn học Nga thế kỷ XIX, phản ánh sâu sắc những biến động tư tưởng và xã hội Nga trong thời kỳ hỗn loạn trước cách mạng. Được viết dựa trên một sự kiện có thật về một nhóm hư vô chủ mưu ám sát, cuốn tiểu thuyết không chỉ là bức tranh chính trị – xã hội, mà còn là bản khảo cứu về những bóng tối trong tâm hồn con người khi bị thôi thúc bởi tham vọng, sự cực đoan và khát vọng phá hủy.
Câu chuyện xoay quanh một nhóm người trẻ mang tư tưởng cách mạng, đứng đầu là Pyotr Verkhovensky, một kẻ xảo quyệt, thao túng và sẵn sàng lợi dụng người khác để đạt mục đích. Bên cạnh hắn là Stavrogin, nhân vật trung tâm với tính cách phức tạp, vừa lôi cuốn vừa u ám, hiện thân cho sự suy đồi đạo đức và tinh thần trống rỗng. Xung quanh họ là những nhân vật bị lôi cuốn vào vòng xoáy ý thức hệ, nơi niềm tin cực đoan và sự mù quáng dẫn dắt đến bi kịch, tội ác và sự sụp đổ.
Dostoyevsky đã khắc họa tinh tế những cuộc đối thoại đầy triết lý, nơi con người tranh cãi về Chúa, về tự do, về trách nhiệm và cả sự tồn tại của cái ác. Chính qua đó, tác phẩm vượt lên khuôn khổ một câu chuyện chính trị để trở thành một tác phẩm triết học – tâm lý, đào sâu vào những câu hỏi muôn thuở về bản chất con người.
Tựa đề Lũ Người Quỷ Ám vừa chỉ những con người bị quỷ dữ trong tâm hồn chiếm lĩnh, vừa là ẩn dụ cho sự hỗn loạn, nơi cái ác, sự cực đoan và dục vọng len lỏi và thống trị. Đọc tác phẩm, người ta cảm nhận được nỗi ám ảnh của Dostoyevsky trước một xã hội Nga đang mất phương hướng, nơi những lý tưởng tốt đẹp bị bóp méo thành công cụ dẫn đến bạo lực và hủy diệt.
Ngôn ngữ của Dostoyevsky dày đặc cảm xúc, đôi khi dữ dội, đôi khi trĩu nặng triết lý, phản ánh chính tâm trạng bất an của thời đại. Nhân vật không phải là những con người bình thường, mà là những biểu tượng sống động của các luồng tư tưởng đối nghịch, mang trong mình những mâu thuẫn nội tâm dữ dội, nhiều khi đến mức tự hủy hoại.
Lũ Người Quỷ Ám không chỉ là lời cảnh báo về sự nguy hiểm của những tư tưởng cực đoan, mà còn là một bản cáo trạng về tình trạng khủng hoảng tinh thần của con người khi mất đi niềm tin và sự cân bằng. Tác phẩm để lại cho độc giả không chỉ ấn tượng về một câu chuyện bi thảm, mà còn nỗi ám ảnh dài lâu về câu hỏi: khi lý tưởng bị biến dạng thành cực đoan, liệu con người có còn giữ được nhân tính của mình?
